Già hóa nhanh chóng đang tái định hình ngành tang lễ Nhật Bản. Đây vừa là thách thức xã hội lớn, vừa mở ra cơ hội hợp tác, xuất khẩu sản phẩm và nhân lực cho doanh nghiệp Việt Nam.
Mục lục
Nhật Bản – Quốc gia “siêu già hóa trên hành tinh”
Tính đến năm 2024, Nhật Bản có hơn 36 triệu người trên 65 tuổi, chiếm 29,3% tổng dân số – tỷ lệ cao nhất toàn cầu. Dự báo đến năm 2040, con số này sẽ vượt 34%, đẩy xã hội Nhật Bản vào giai đoạn “siêu già hóa” kéo dài.
Cùng lúc, tỷ lệ sinh rơi xuống mức thấp kỷ lục, chỉ khoảng 720.000 trẻ được sinh ra năm 2024, thấp nhất trong 125 năm qua. Trong khi đó, số ca tử vong hàng năm duy trì ở mức 1,5–1,6 triệu ca, khiến nhu cầu tang lễ và dịch vụ hỏa táng gia tăng liên tục.
Ngành tang lễ Nhật Bản – Một thị trường tỷ đô đang tái cấu trúc
Quy mô thị trường
Theo Yano Research, thị trường tang lễ Nhật Bản đạt quy mô hơn 1,7 nghìn tỷ yên mỗi năm (~12–13 tỷ USD). Cả nước có khoảng 45.000 nhà tang lễ hoạt động thường xuyên. Chi phí trung bình cho một đám tang dao động từ 200.000 – 2.300.000 yên, tùy hình thức tổ chức và địa phương.
Xu hướng mới
- Tang lễ tối giản (直葬 – chokuso): chỉ hỏa táng, không tổ chức lễ nghi, chi phí thấp.
- Tang lễ một người (おひとりさま葬): dành cho người sống một mình, không thân thích.
- Tang lễ online: gia đình theo dõi từ xa qua livestream hoặc nền tảng công nghệ.
- Dịch vụ trọn gói: từ vận chuyển thi hài, đặt nhà tang lễ, nghi lễ đến lưu trữ tro.
Xu hướng tối giản, tiết kiệm thời gian và chi phí đang khiến ngành tang lễ Nhật thay đổi nhanh chóng về cả mô hình lẫn chuỗi cung ứng.
Cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam
Xuất khẩu sản phẩm tang lễ
Nhu cầu sử dụng các sản phẩm tang lễ tiêu chuẩn nhưng tiết kiệm đang tăng mạnh. Đây là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt chuyên sản xuất:
- Quan tài gỗ nhẹ, hũ đựng tro, hoa viếng nhân tạo, đồ dùng một lần (nến, khăn trắng, bát đũa giấy…)
- Sản phẩm thủ công mỹ nghệ: bài vị, hộp gỗ, tượng Phật nhỏ, đồ lễ trang trí.
Với ưu thế nhân công rẻ, sản xuất linh hoạt và khả năng tùy biến cao, Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng mô hình OEM – ODM cho các công ty tang lễ Nhật.
Xuất khẩu nhân lực điều dưỡng
Già hóa dân số cũng làm tăng mạnh nhu cầu về điều dưỡng, chăm sóc người cao tuổi. Việt Nam là một trong các quốc gia Đông Nam Á được Nhật Bản ưu tiên tiếp nhận lao động điều dưỡng thông qua các chương trình EPA, Tokutei Gino, IM Japan.
Doanh nghiệp trong nước có thể phát triển song song hai hướng:
- Cung ứng nhân lực được đào tạo bài bản, có tiếng Nhật chuyên ngành
- Tiếp cận mô hình viện dưỡng lão Nhật Bản để triển khai tại Việt Nam
Những rào cản doanh nghiệp Việt cần lưu ý khi tiếp cận ngành tang lễ Nhật
Khác biệt văn hóa và nghi lễ
Tang lễ Nhật Bản mang đậm yếu tố tâm linh, gắn liền với Phật giáo và Shinto. Mỗi chi tiết từ màu sắc, chất liệu quan tài, cách đặt hoa, đến cách thắp hương đều có quy chuẩn khắt khe. Việc thiếu hiểu biết văn hóa có thể gây phản cảm hoặc làm mất lòng tin từ đối tác.
Yêu cầu chất lượng và tính thẩm mỹ cao
Nhật Bản yêu cầu sản phẩm phải đạt độ hoàn thiện cao: không cong vênh, không mùi sơn, chống ẩm, không lem màu, đóng gói chỉn chu. Mỗi đơn hàng đều phải đi kèm tiêu chuẩn rõ ràng về kích thước, vật liệu, quy cách.
Thủ tục pháp lý và logistics
Một số sản phẩm cần chứng chỉ nguồn gốc (ví dụ gỗ), kiểm định an toàn, giấy phép nhập khẩu. Đồng thời, logistics phải đảm bảo giao đúng hạn, bảo quản đúng tiêu chuẩn, không cho phép xảy ra lỗi, đặc biệt với hàng hóa phục vụ tang lễ gấp rút.
Nhân sự phù hợp và quy trình chuẩn
Doanh nghiệp cần có đội ngũ hiểu nghi lễ tang lễ Nhật, nói tiếng Nhật cơ bản, biết cách làm việc với đối tác Nhật. Việc thiếu nhân sự phù hợp dễ khiến hợp đồng không trọn vẹn hoặc không thể mở rộng quy mô.
Chuỗi cung ứng tang lễ Nhật Bản: Việt Nam đang đứng ở đâu?
Dù có tiềm năng lớn về sản xuất và nhân lực, Việt Nam hiện mới chỉ ở giai đoạn thăm dò trong chuỗi cung ứng tang lễ Nhật.
Vị trí hiện tại
- Một số doanh nghiệp Việt đã bắt đầu xuất thử nghiệm các mặt hàng như quan tài, hũ tro, hoa viếng, nhưng chưa tạo thành chuỗi cung ứng ổn định.
- Nhân lực điều dưỡng đang hiện diện tại Nhật, nhưng lao động chuyên ngành tang lễ gần như chưa có.
- Các kết nối thương mại còn manh mún, chưa hình thành hệ sinh thái xuất khẩu chuyên nghiệp cho ngành tang lễ.
Khoảng trống cần lấp đầy
- Chuẩn hóa sản phẩm theo văn hóa, nghi lễ và thị hiếu Nhật
- Cải thiện năng lực giao tiếp, điều phối, logistics và đàm phán hợp đồng
- Tham gia triển lãm chuyên ngành như ENDEX, Life Ending Industry Expo tại Tokyo để tạo kênh phân phối chính thức
- Hợp tác với các đơn vị trung gian có kinh nghiệm, thay vì tiếp cận trực tiếp thị trường khó tính này
Kết luận
Già hóa dân số tại Nhật không chỉ là một thách thức xã hội – mà còn là cơ hội lớn cho các quốc gia có năng lực cung ứng như Việt Nam. Từ sản phẩm tang lễ thủ công, đến nhân lực điều dưỡng – Việt Nam đang có nền tảng để tiến xa hơn trong chuỗi giá trị tang lễ của Nhật Bản.
Tuy nhiên, để có được vị trí rõ ràng, chúng ta cần đầu tư bài bản: hiểu nghi lễ, làm đúng quy cách, hợp tác đúng người và xuất hiện đúng lúc. Khi từng khâu được hoàn thiện, Việt Nam có thể chuyển mình từ nhà cung ứng tiềm năng thành đối tác chiến lược trong một ngành đặc thù nhưng đang mở rộng không ngừng.
One-Value tìm đối tác Việt cung ứng sản phẩm tang lễ xuất Nhật
One-Value hiện đang tìm kiếm các xưởng gia công và doanh nghiệp Việt có khả năng sản xuất quan tài, hũ tro, hoa viếng, đồ lễ dùng một lần… để xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản.
Chúng tôi mong muốn hợp tác với các đơn vị có năng lực sản xuất ổn định, đảm bảo chất lượng và sẵn sàng tuân thủ tiêu chuẩn Nhật Bản, hướng đến xây dựng chuỗi cung ứng bền vững trong lĩnh vực tang lễ.
Ý kiến