Nhật Bản từ lâu đã khẳng định vị thế là đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam, không chỉ trong kinh tế mà còn ở các lĩnh vực chiến lược, công nghệ và văn hóa. Điều này một lần nữa được nhấn mạnh tại buổi tiếp Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki ngày 3/4/2025, khi Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định vai trò không thể thay thế của Nhật Bản trong hành trình phát triển của Việt Nam. Vậy điều gì làm nên mối quan hệ đặc biệt này?
Mục lục
Hành trình hơn 50 năm: Từ lịch sử đến đối tác chiến lược toàn diện
Quan hệ Việt Nam – Nhật Bản bắt đầu từ năm 1973 và đạt cột mốc quan trọng vào năm 2023, khi hai nước nâng cấp quan hệ lên “Đối tác chiến lược toàn diện”. Tại buổi tiếp ngày 3/4/2025 tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm bày tỏ sự hài lòng về sự phát triển thực chất của mối quan hệ này. Ông nhấn mạnh, tin cậy chính trị giữa hai bên ngày càng được củng cố thông qua các chuyến thăm cấp cao, trong đó sự kiện tiếp Đại sứ Ito Naoki là một minh chứng rõ nét.
Tổng Bí thư cho biết Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ cuộc cách mạng tinh gọn tổ chức bộ máy, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực. Ông khẳng định Việt Nam nhất quán coi Nhật Bản là đối tác quan trọng hàng đầu và mong muốn cùng Nhật Bản triển khai hiệu quả khuôn khổ quan hệ mới, tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Nhật Bản hiện là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ hai tại Việt Nam, với tổng vốn FDI lũy kế đến năm 2024 vượt 73 tỷ USD. Năm 2024, kim ngạch thương mại song phương đạt 48 tỷ USD, tăng 12% so với năm trước.
Việc nâng cấp quan hệ Việt Nam – Nhật Bản lên “Đối tác chiến lược toàn diện vì Hòa bình và Thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” mở ra chương mới trong quan hệ hai nước phát triển thực chất, toàn diện, hiệu quả, gắn kết chặt chẽ năm 2023. (Ảnh: TTXVN)
Nhật Bản: Động lực kinh tế và công nghệ
Nhật Bản đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế của Việt Nam thông qua viện trợ ODA và đầu tư trực tiếp. Tính đến năm 2024, Nhật Bản đã cung cấp hơn 30 tỷ USD ODA, hỗ trợ các dự án hạ tầng trọng điểm như cầu Nhật Tân, cảng Cái Mép – Thị Vải và tuyến metro số 1 TP.HCM, khánh thành tháng 12/2024. Tại buổi tiếp, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị hai bên đẩy mạnh hợp tác kinh tế, khuyến khích doanh nghiệp Nhật Bản tham gia các dự án cơ sở hạ tầng chiến lược, năng lượng mới và chuyển đổi xanh.
Ngoài ra, Nhật Bản là nguồn chuyển giao công nghệ tiên tiến cho Việt Nam. Đại sứ Ito Naoki cam kết hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực như chuyển đổi số, công nghệ bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI). Một ví dụ điển hình là dự án điện gió ngoài khơi tại Quảng Trị, hợp tác với tập đoàn Sumitomo, dự kiến cung cấp 1.000 MW điện sạch vào năm 2026. Các doanh nghiệp Nhật như Toyota và Honda cũng góp phần tạo ra hàng trăm nghìn việc làm. Theo JETRO, hơn 2.000 doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Việt Nam, tập trung vào công nghiệp chế tạo và công nghệ cao.
Giao lưu văn hóa và đào tạo nhân lực
Giao lưu văn hóa là cầu nối quan trọng giữa hai dân tộc. Cộng đồng người Việt tại Nhật Bản hiện vượt 560.000 người, lớn nhất trong các cộng đồng nước ngoài tại đây, trong khi hơn 20.000 người Nhật sinh sống tại Việt Nam. Năm 2024, Việt Nam đón 800.000 lượt khách Nhật, và gần 1 triệu lượt khách Việt Nam đến Nhật Bản, theo Tổng cục Du lịch Việt Nam. Tại buổi tiếp, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh cần thúc đẩy hợp tác văn hóa, du lịch và giao lưu địa phương để tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau.
Về đào tạo nhân lực, hơn 200.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại Nhật Bản tính đến năm 2025, chủ yếu trong các ngành kỹ thuật và y tế. Tổng Bí thư đề nghị Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần vào mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam.
Cam kết từ Đại sứ Ito Naoki: Đồng hành cùng Việt Nam
Đại sứ Ito Naoki, nhậm chức từ tháng 5/2024, khẳng định quan hệ Việt Nam – Nhật Bản đang ở giai đoạn “tốt đẹp nhất” trong lịch sử. Ông nhấn mạnh Nhật Bản luôn coi trọng và ưu tiên Việt Nam trong chính sách đối ngoại tại khu vực, đồng thời cam kết đồng hành cùng Việt Nam thực hiện các mục tiêu phát triển đến năm 2045. Đại sứ cho biết sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và địa phương hai nước để thúc đẩy hợp tác thực chất, đặc biệt trong các lĩnh vực đổi mới sáng tạo và chuyển đổi năng lượng. Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá cao những đóng góp của Đại sứ Ito Naoki và mong muốn ông tiếp tục làm cầu nối đưa quan hệ hai nước phát triển toàn diện.
Tầm nhìn chung cho hòa bình khu vực
Ngoài hợp tác song phương, Việt Nam và Nhật Bản chia sẻ tầm nhìn về một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Tại buổi tiếp, Tổng Bí thư Tô Lâm kêu gọi hai bên tăng cường phối hợp tại các diễn đàn quốc tế, trong khi Đại sứ Ito Naoki tái khẳng định gói viện trợ 350 triệu USD năm 2024 để nâng cấp lực lượng cảnh sát biển Việt Nam, góp phần đảm bảo an ninh trên Biển Đông.
Kết luận: Nhật Bản – Đối tác quan trọng cho tương lai
Buổi tiếp Đại sứ Ito Naoki ngày 3/4/2025 không chỉ khẳng định Nhật Bản là đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam mà còn mở ra triển vọng hợp tác toàn diện trong kinh tế, công nghệ và an ninh. Với sự đồng hành của Nhật Bản, Việt Nam đang tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển bền vững. Quan hệ Việt Nam – Nhật Bản sẽ tiếp tục phát triển ra sao? Hãy cùng Japanbiz theo dõi những bước tiến mới từ mối quan hệ đặc biệt này!
Ý kiến