Tầm nhìn 300 năm của nhà sáng lập Softbank – Masayoshi Son!

Masayoshi Son – nhà sáng lập của Softbank – được xem là Doanh nhân Nhật Bản trăm năm mới xuất hiện 1 người: Sở hữu tư duy đầu tư của Warren Buffett, tầm nhìn kinh doanh của Steve Jobs và ‘máu liều’ của Richard Branson. Son luôn thích tạo dựng một giao kèo thông qua các khoản đầu tư bởi ông muốn tạo ra “một tập đoàn có thể tồn tại tới 300 năm”.

Quỹ đầu tư 100 tỷ USD và tầm nhìn của nhà sáng lập Softbank

Ít ai biết rằng đằng sau tất cả những động thái và thỏa thuận đình đám như thương vụ mua lại hãng phân phối điện thoại Sprint; nhà sản xuất chip của Anh là ARM Holdings; hay cuộc gặp gỡ với tân Tổng thống Mỹ Donald Trump của CEO SoftBank - Masayoshi Son; là sự nhìn nhận, hiểu biết và rút ra kinh nghiệm từ 2 câu chuyện: Đua ngựa và trứng cá hồi. 

Đó chính xác là cơ sở nghiêm túc; để vị CEO quyền lực của Nhật Bản quyết định thành lập nên quỹ đầu tư trị giá 100 tỷ USD; trong một thương vụ hợp tác cùng với chính phủ Ả rập Saudi và một số tổ chức khác. 

Bắt đầu từ cuộc gặp mặt với Thái tử Ả rập Saudi

Ngày 3/9/2016, ông Son đã có cuộc gặp mặt với Thái tử Ả rập Saudi là Mohammad bin Salman tại Nhà khách chính phủ Akasaka ở Tokyo. Ông Son đã đề xuất ý tưởng về quỹ này. Và 2 người cùng nhau bàn luận về nó. Cả 2 đã cùng thảo luận rất lâu. Thậm chí dù vị hoàng tử Ả Rập đã gặp gỡ với rất nhiều doanh nhân Nhật Bản trong chuyến thăm tới quốc gia này; nhưng ông lại chọn công bố bức ảnh về cuộc gặp mặt giữa mình và tỷ phú Son cho báo chí. 

Trên thực tế lịch trình ban đầu của CEO Son không có mặt tại Tokyo vào ngày hôm đó. Ông có cuộc họp tại Vladivostok tại trụ sở công ty điện tử của Nga – một chương trình trong chuyến thăm chính thức của thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. Tuy nhiên tỷ phú Son đã hủy lịch trình này vào phút cuối. Đây là một hành động có thể nói là chưa từng thấy. Đối với ông, cuộc gặp gỡ với vị hoàng tử Ả rập quan trọng hơn nhiều. 

Ký kết thỏa thuận thành lập quỹ đầu tư 100 triệu USD

Khoảng 1 tháng sau vào ngày 13/10, tỷ phú Son đã có mặt tại Riyadh – thủ đô của Ả rập Saudi. Tại đây, ông đã ký kết thỏa thuận tạo lập một quỹ đầu tư trị giá 100 tỷ USD; bắt tay cùng các bộ trưởng nước này và sau đó nhanh chóng ra sân bay để di chuyển về nước. 

Thu nhiều nhiều người vào quỹ đầu tư khổng lồ, gồm cả CEO của Apple

Chờ đợi ông ở Tokyo là Tim Cook – CEO của Apple. Ông Son suýt chút nữa phải hủy bỏ một lịch trình khác. Nhưng thật may mắn là Tim Cook có thể sắp xếp lại thời gian hẹn khác. Tim Cook với lịch trình vô cùng dày đặc khi lần đầu tiên đặt chân tới Nhật Bản trên cương vị CEO Apple. Ông đã không có thời gian chuẩn bị nhiều cho những yêu cầu trong thông báo vắn tắt gửi tới trước đó. Tuy nhiên khi gặp, ông đã ngay lập tức bị cuốn vào dự án trị giá 100 tỷ USD của ông Son. 

Vậy tại sao Son vội vã thu hút nhiều người vào khoản đầu tư khổng lồ này đến vậy? Thậm chí là nó có thể ảnh hưởng tới những tên tuổi lớn trong giới chính trị và kinh doanh. 

Nhà đầu tư không cần danh mục

Chiến lược đầu tư của nhà sáng lập Softbank 

Câu trả lời và lý do rất dễ hiểu khi nhìn nhận vấn đề: Tại sao công chúng luôn đánh giá Softbank như một công ty đầu tư quy mô? Chiến lược mà Son vẫn gọi đó là chiến lược “bầy đàn”. 

Khi Son nhắm tới một doanh nghiệp mà ông cho là tiềm năng. Ông sẽ xây dựng mối hợp tác về vốn bằng việc đầu tư vào những doanh nghiệp này. Những gì ông đánh giá cao là những kế hoạch lâu dài; niềm tin tưởng lẫn nhau giữa những nhà sáng lập. 

Với Son, niềm tin là thứ rất cần thiết với những mối hợp tác trong dài hạn.  

Softbank thường giữ cổ phần của những công ty khác trung bình 13,5 năm. 

Không nhắm đến những khoản lời ngắn hạn 

Softbank không chọn những khoản đầu tư nhỏ; và bán tháo cổ phiếu trong ngắn hạn nhằm kiếm lời. Họ cũng không sử dụng các danh mục đầu tư để tối thiểu hóa rủi ro như việc những quỹ đầu tư thông thường vẫn làm. Những mẹo trong đầu tư như bán khống chắc chắn không phải là lựa chọn của công ty này. Softbank không kỳ vọng có thể tạo ra lợi nhuận từ những thương vụ như vậy. 

Giá trị dài hạn là những gì Son nhắm đến 

Như một quy luật, Son luôn trở thành cổ đông lớn tại những công ty mà Softbank đầu tư vào. Mặc dù ông không can thiệp vào tình hình quản trị của công ty. Nhưng ông luôn nói “tôi luôn nghĩ về doanh nghiệp đó như thể tôi đang điều hành nó”. 

Tầm nhìn 300 năm của nhà sáng lập Softbank

Son nói ông muốn lập một giao kèo thông qua các khoản đầu tư. Bởi ông muốn tạo ra “Một tập đoàn có thể tồn tại tới 300 năm”. 

Ngành công nghệ thông tin – lĩnh vực hoạt động chính của Son; đặc biệt chứng kiến mức cạnh tranh gay gắt với những công ty phát triển nhanh chóng; mà cũng có thể sụp đổ trong nháy mắt. Việc phụ thuộc quá nhiều vào một lĩnh vực kinh doanh có thể gây tổn hại cho công ty. 

Chiến lược bầy đàn của Son là giải pháp cho điều này. Mục tiêu là tạo ra mạng lưới những công ty thông qua việc đầu tư. Từ đó có thể sống sót qua kỷ nguyên mới hoặc xa hơn. Để làm được điều này, một quỹ đầu tư trị giá 100 tỷ USD hợp tác cùng Ả rập Saudi là thực sự cần thiết. 

Câu chuyện về đua ngựa và trứng cá hồi 

Khoảng nhiều năm trước, đội ngũ chiến lược của Softbank đã tiến hành một nghiên cứu độc nhất. Những kết luận phát hiện đưa ra được cho là của CEO Son. Nghiên cứu tập trung vào một câu hỏi duy nhất là: Tại sao nước Anh lại không thể chiến thắng trong các cuộc đua ngựa nữa? 

Tại sao những chú ngựa nước Anh dần thua cuộc trước những đối thủ nước khác? 

Một con ngựa thuần chủng được cho là được xác định lần đầu năm 1791. Câu lạc bộ Jockey của Anh đã phê duyệt 456 con ngựa, và giống ngựa của chúng được đăng ký trong “Sách giống ngựa thuần chủng.” Ở Anh, vào đầu thế kỷ 20, chỉ những con ngựa có tổ tiên được đăng ký trong sách này mới được công nhận là thuần chủng. Sau đó, ngựa đua của Anh bắt đầu tụt lại so với những đối thủ mới nổi của Pháp và Mỹ. 

“Sự sụp đổ của ngành đua ngựa Anh là do quá chú trọng vào tính thuần huyết”, Son kết luận. Ông nghĩ rằng cả ngựa đua và doanh nghiệp đều cần DNA mới để phát triển vững mạnh. 

Tuy nhiên, để tìm ra nguồn DNA của những người chiến thắng không hề dễ dàng.  

Son thường liên hệ tới việc ấp trứng cá hồi. Ông cho rằng trong số 2.000 – 3.000 trứng cá hồi mái ấp; chỉ 1 quả trứng đực và 1 quả trứng mái sẽ sống sót. Nếu nhiều trứng sống sót hơn, dòng sông sẽ tràn ngập cá hồi. Nếu ít hơn thì sau đó rõ ràng loài này sẽ bị tuyệt chủng. Tuy nhiên, làm sao có thể nhận ra trong số cả nghìn quả trứng đó: Quả nào sẽ sống sót? Câu trả lời là dù là Son – người luôn có con mắt nhìn ra tài năng của một người cũng không thể biết được! 

Thế giới đang bắt đầu bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo. Son tin chắc vào tuyên bố của mình rằng AI sẽ vượt trí thông minh của con người trong vòng 30 năm tới. ”Khi điều đó xảy ra, mỗi ngành công nghiệp sẽ được định hình lại. Cuộc cạnh tranh sẽ được mở rộng ra hơn. Và tìm những con cá hồi sống sót sẽ khó khăn hơn nhiều”. 

Masayoshi Son – Doanh nhân Nhật trăm năm mới có 1 người

Giống như Buffett; Son là một nhà quản lý khối lượng vốn khổng lồ với kỷ lục lợi nhuận ấn tượng.  

Trong suốt 9,5 năm qua, các khoản đầu tư của Softbank đã mang về tỷ suất lợi nhuận hàng năm lên tới 45% (tính đến năm 2018). Đóng góp phần lớn vào thành công này là 1 cổ phiếu duy nhất của Alibaba. Khoản đầu tư trị giá 100 triệu USD vào Alibaba mà Softbank thực hiện vào năm 2001 trị giá tới 80 tỷ USD thời điểm hiện tại. 

Dù bạn có thể cho rằng khoản đầu tư vào Alibaba chỉ là trường hợp “ăn may”; nhưng thực tế thành công của Son trên cương vị một nhà đầu tư còn vượt xa hơn thế rất nhiều – danh sách các khoản đầu tư mang về những khoản lợi nhuận khổng lồ của ông còn kéo dài hơn nữa. Son hiện 57 tuổi là người giàu nhất Nhật Bản. Ông khởi nghiệp Softbank vào năm 1981 sở hữu 19% cổ phần tại đây. Và công ty hiện có vốn hóa 72 tỷ USD. 

Giống như đồng sáng lập Apple Steve Jobs; nhà sáng lập Softbank may mắn sở hữu bộ óc thông tuệ của bậc thiên tài.  

Ông đã coi internet như một lực lượng có khả năng thay đổi cả thế giới từ trước khi sự thật này được công nhận rộng rãi.

Năm 1995, ông đầu tư vào Yahoo; và sau đó thu về gấp 6 lần lợi nhuận từ khoản đầu tư này. Tuy nhiên, Son vẫn chưa dừng lại ở đó, ông tạo ra một liên doanh với Yahoo! để hình thành nên Yahoo! Japan; rót 70 triệu USD vào công ty. Ngày nay nó trị giá khoảng 8 tỷ USD. 

“Tôi muốn xây dựng một doanh nghiệp có thể tồn tại đến muôn đời” 

Điều khiến nhiều người sốc là Son đã nhìn thấy trước được iPhone sẽ là công cụ mang tính cách mạng hóa cho ngành viễn thông; trước cả khi Apple phát minh và công bố nó với thế giới. Dưới đây là trích một phần bài phỏng vấn mà ở đó Son mô tả lại cuộc trò chuyện với Steve Jobs vào năm 2005, khoảng 2 năm trước khi iPhone ra mắt: 

“Tôi mang theo bản vẽ một chiếc iPod có tính năng điện thoại di động; và đưa cho ông ấy bản vẽ của tôi. Steve nói rằng ‘Masa, đừng đưa bản vẽ cho tôi. Tôi đã có bản vẽ của riêng mình rồi’. Tôi nói, ‘Ồ vậy thì tôi không cần phải đưa cho ông tờ giấy nhem nhuốc này làm gì; nhưng khi ông có sản phẩm của riêng ông, hãy để tôi độc quyền sản phẩm này tại Nhật. Steve Jobs trả lời: ‘Masa, ông bị điên rồi’. Lý do là bởi vì lúc đó Masa thậm chí còn chưa nắm trong tay nhà mạng nào cả! 

Cuộc trò chuyện giữa Son và Steve Jobs khoảng 2 năm trước khi iPhone ra mắt

Thế nhưng, Steve Jobs cũng có vẻ “điên” không kém gì Masa: “Chúng tôi chưa từng tiết lộ với ai. Nhưng vì ông là người đầu tiên đến gặp tôi, tôi sẽ để ông độc quyền”. 

Một lời nói của Steve Jobs vẫn là không đủ. Và Masa yêu cầu Steve phải ký một hợp đồng cam kết. Câu trả lời của Steve? “Không! Masa, tôi sẽ không ký thỏa thuận với ông vì bây giờ ông chưa sở hữu nhà mạng nào cả!”. Và Masa trả lời: “Này, Steve, ông đã hứa với tôi. Ông cho tôi lời hứa. Tôi sẽ mang đến một nhà mạng Nhật Bản”.

Ít ngày sau, Masa bỏ ra 15 tỷ USD (trong đó 10 tỷ USD là đi vay) để mua lại Vodafone Nhật Bản và đổi tên đơn vị này thành Softbank Mobile. Steve Jobs đã giữ đúng lời hứa của mình. Và nhờ được độc quyền iPhone tại Nhật (cho tới năm 2011), Softbank giờ đã thu hút được 35 triệu người dùng. 

8 năm trôi qua nhanh chóng; và Softbank Mobile đã thành công. Đây là một trong những công ty di động lớn nhất Nhật Bản; phát triển nhanh hơn cả NTT DoCoMo. Hiện họ đã mang về khoảng 5 tỷ USD lợi nhuận hoạt động hàng năm. 

Giống như nhà sáng lập Virgin Group Branson – người thành lập Virgin Atlatic; để cạnh tranh với hãng hàng không quốc gia Anh.

Son cũng khởi nghiệp 2 công ty viễn thông tại Nhật Bản.

Một là doanh nghiệp sửa đường truyền và 1 quản lý mạng không dây; và cuối cùng phá được thế độc quyền của công ty thuộc sở hữu nhà nước là NTT. 

Trong năm 2001, chứng kiến tốc độ băng thông rộng chậm chạp ở Nhật, Son đã thuyết phục chính phủ bãi bỏ quy định trong ngành công nghiệp viễn thông. Khi không công ty nào khác muốn cạnh tranh với NTT, Son đã tự mình lập nên một công ty cạnh tranh là Yahoo BB. Nhờ ông, hiện Nhật Bản trở thành một trong những quốc gia có tốc độ đường truyền băng thông rộng cao nhất trên thế giới. Và Yahoo! BB là một công ty sửa chữa đường dẫn hàng đầu. 

Phải mất 4 năm, công ty băng thông rộng của Son mới có lợi nhuận.

Trong năm 2012, tờ WSJ đã đã mô tả rằng: “Mảng kinh doanh băng thông rộng gặp vô số vấn đề khiến toàn công ty thua lỗ trong nhiều năm liên tiếp. Son đã sắp xếp một văn phòng ngay trong phòng họp ở tầng 13 – dưới tầng phòng làm việc bình thường của ông; để có thể giải quyết các vấn đề nhanh chóng hơn. Ông ngủ tại văn phòng thường xuyên; và liên tục hội đàm với các lãnh đạo và đối tác tới tận tối muộn… Ông làm việc trong phòng họp tạm bợ này suốt 18 tháng cho tới khi mảng này cắt giảm chi phí thành công và bắt đầu có lãi”. 

Có thể nói bất kể lúc nào Son cũng đều có mục tiêu đầy tham vọng với Softbank:

Ông muốn biến đây trở thành một trong những công ty lớn nhất trên thế giới. Không giống các CEO ở phố Wall khi mà mục tiêu chỉ giới hạn ở những báo cáo quý, Son luôn nghĩ cho hàng thế kỷ. Ông có kế hoạch dài 300 năm cho Softbank. Thành thật mà nói 300 năm cũng chỉ là một thách thức nho nhỏ với những nhà đầu tư dài hạn nhưng nếu nhìn vào tầm nhìn cốt lõi của Son, mọi người sẽ thấy ông đang muốn xây dựng một công ty mà nó có thể tồn tại mãi mãi (300 năm chỉ là bước khởi đầu). 

Son xem Softbank là một công ty Internet và ông cũng cam kết sẽ đầu tư vào các công ty internet tại Trung Quốc và Ấn Độ. Ông tin rằng khi những quốc gia này sẽ phát triển, GDP của họ sẽ ngang ngửa với châu Âu và Mỹ. 

Vĩ nhân sở hữu tính cách, tinh thần của những bậc thiên tài 

Son dường như có tất cả những điểm mạnh của Steve Jobs, Richard Branson và Buffett

Steve Jobs, Richard Branson và Buffett – rất khó để ai đó có thể lãnh hội tất cả những điểm mạnh của cả 3 bậc vĩ nhân trong kinh doanh này. Bản thân họ cũng không có được điểm mạnh của nhau. 

Nếu như Buffett là một người làm kinh doanh; nhưng ông không trực tiếp điều hành các công ty trong danh mục đầu tư của mình. Branson không phải là một người có tầm nhìn – trong cuốn sách “Losing My Virginity”; ông thừa nhận sai lầm khi từ bỏ doanh nghiệp âm nhạc của mình. Jobs có lẽ có cả tầm nhìn và là người làm kinh doanh đích thực; nhưng đáng tiếc ông lại không sở hữu óc đầu tư nhạy bén như Buffett. 

Masayoshi Son dường như có tất cả. Cứ tưởng như vậy, Softbank sẽ được định giá cao giống như ông chủ của họ.

Nhưng trên thực tế, cổ phiếu của Softbank hiện được giao dịch ở mức giá thấp hơn tới một nửa so với giá trị thực dựa trên khối tài sản họ sở hữu. (Softbank có khoảng 1.300 khoản đầu tư). 

Khoảng cách giữa giá trị thực sự của Softbank và giá cổ phiếu của họ thực tế vẫn nới rộng suốt vài năm qua; mặc cho đà tăng của cổ phiếu. Một chuyên gia của tở MarketWatch dự đoán rằng cổ phiếu Softbank phải ở mức 80 USD mới đúng giá trị thực. 

Thất vọng với giá trị của Softbank, Son bắt đầu tiến hành những bước đi chiến lược để cải thiện tình hình. 

Tháng 2 vừa qua, Softbank tuyên bố họ sẽ IPO công ty viễn thông. Softbank kỳ vọng bán ra 30% cổ phần và thu về 20 tỷ USD. 

Softbank cũng sở hữu một lượng lớn cổ phiếu của Didi – ứng dụng gọi xe lớn nhất Trung Quốc. Gần dây, Softbank đã tuyên bố họ sẽ bán cổ phần của Didi cho Vision Fund với giá 20 tỷ USD. Vision Fund là một quỹ đầu tư tư nhân trị giá 100 tỷ USD được tạo ra bởi Son. Softbank sở hữu 1/3 quỹ Vision. 

Tiếp theo là Sprint – công ty mà Softbank sở hữu 82%. T-Mobile và Sprint đang có ý định sáp nhập và nhiều khả năng thương vụ này sẽ được thông qua. 

Nếu sự kết hợp được thông qua, bảng cân đối tài chính của Softbank sẽ thay đổi đáng kể. Softbank sở hữu 82% của Sprint; và bởi vậy họ phải ghi nhận khoản nợ 30 tỷ USD của công ty này trong bảng cân đối tài chính. (Dù nắm quyền kiểm soát Sprint nhưng trong trường hợp công ty này phá sản; Softbank sẽ không phải chịu trách nhiệm pháp lý về khoản nợ này). Sau khi hoàn thành, Softbank sẽ sở hữu 27% công ty sau kết hợp. Và bởi vậy, khoản nợ của Sprint sẽ đương nhiên rời khỏi bảng cân đối tài chính của Softbank và chuyển sang công ty mới là Deutsche Telecom – chủ sở hữu của T-Mobile. 

Trong bối cảnh doanh thu của Didi tăng, thương vụ IPO của mảng viễn thông ở Nhật Bản và vụ sáp nhập giữa Sprint và T-Mobile, Softbank sẽ có thể giảm được khối nợ tới 70 tỷ USD.

Hiện tại vẫn có rất nhiều cách nhìn nhận, những hoài nghi về Softbank. Nhưng dưới bộ óc thiên tài của Masayoshi Son cùng kế hoạch kinh doanh tới 300 năm, tương lai của tập đoàn này vẫn vô cùng sáng lạn ở phía trước. 

Thời gian sẽ trả lời tất cả?!

Với quỹ đầu tư mới, Son lên kế hoạch đầu tư vào khoảng 5.000 doanh nghiệp; được chọn lựa và dẫn dắt bởi những doanh nhân tiềm năng. 

“Dù không xây dựng được một mạng lưới nhưng Softbank vẫn sẽ tiếp tục trong 30 năm; thậm chí là 300 năm. Để trong tương lai khi có người hỏi về 1 thứ mà Masayoshi Son đã sáng chế, tìm ra thì câu trả lời không chỉ là chip, phần mềm, phần cứng; mà còn cả cấu trúc tổ chức có thể phát triển liên tục trong 300 năm”. 

Đó chính là suy nghĩ Masayoshi Son luôn canh cánh trong lòng đằng sau những khoản đầu tư khổng lồ. Hơn bất kỳ ai, ông hiểu rằng mục tiêu của mình chưa được nhiều người hiểu rõ. “Mọi người thường chỉ trích Softbank là công ty đầu tư đơn thuần. Tuy nhiên tôi nghĩ thời gian sẽ là câu trả lời chính xác nhất – ít nhất là trong vòng 300 năm nữa”. 

Tham khảo thêm:

• Ông Takemitsu Takizaki – người giàu nhất Nhật Bản 2021
• Cha đẻ Uniqlo Tadashi Yanai: Từ tay trắng thành tỷ phú doanh nhân Nhật Bản
• Konosuke Matsushita: Nền tảng của kinh doanh là thu phục lòng người!