Vốn là quốc gia luôn trong tình trạng khan hiếm lực lượng lao động, nhất là lao động trẻ, Nhật Bản trở thành điểm đến hàng đầu của người lao động từ khắp nơi trên các nước, đặc biệt là các nước Đông Nam Á. Trong năm 2023 vừa qua, lần đầu tiên số lượng lao động nước ngoài ở Nhật Bản vượt mốc 2 triệu người, trong đó dẫn đầu chính là lao động Việt Nam ở Nhật. Đây được xem là tín hiệu khả quan không chỉ cho quan hệ giữa hai nước mà còn mở ra nhiều cơ hội việc làm, cải thiện thu nhập cho cả người lao động Việt Nam và kinh tế Nhật Bản.
Indonesia là đất nước có số lượng người lao động sang Nhật Bản tăng nhanh nhất
Bộ Lao động báo cáo số liệu về người lao động tại Nhật Bản gần đây nhất cho thấy rằng, số lượng người nước ngoài làm việc tại Nhật Bản đã lần đầu tiên lên tới 2 triệu người, khi nước này tiếp nhận thêm nhiều công nhân nhà máy, người chăm sóc và lao động khác từ Đông Nam Á. Vốn dĩ trước đó, con số này trong tháng 10 đã tăng 12,4% so với cùng kỳ năm ngoái lên gần 2,05 triệu, tốc độ tăng trưởng cao hơn 6,9% so với tháng 10 năm 2022.
Số liệu cụ thể theo quốc tịch cho thấy, người Việt Nam chiếm 25,3% số lao động, ở mức 518.364 người. Tiếp theo là 397.918 công nhân Trung Quốc và 226.846 từ Philippines.
Về trình độ cư trú, các cá nhân có thị thực được cấp cho những người chuyên gia có tay nghề cao và kỹ năng đặc định (tokuteigino) tăng nhiều nhất, tăng 24,2% lên 595.904. Trong nhóm đó, những người được phân loại là “công nhân lành nghề được chỉ định” đã tăng 75,2% lên 138.518 người – bao gồm 69.462 người Việt Nam và 25.589 người Indonesia.
Số lượng công nhân lành nghề được chỉ định của Indonesia đã tăng hơn gấp đôi so với một năm trước đó. Tổng số lao động từ Indonesia đã tăng 56%, tốc độ nhanh nhất trong số tất cả lao động của các quốc gia khác.
Nhật Bản đã thiết lập thị thực lao động có tay nghề cụ thể để giảm bớt tình trạng thiếu lao động trong các lĩnh vực khác nhau. Các thí sinh phải vượt qua bài kiểm tra kỹ năng đặc định và bài kiểm tra tiếng Nhật để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu nghề nghiệp của nhiều doanh nghiệp quốc gia này. Nhiều người trong số những người có thị thực này làm việc trong ngành sản xuất hoặc điều dưỡng.
Các chuyên gia có tay nghề cao làm việc trong lĩnh vực chuyên môn bao gồm các nhà nghiên cứu, kỹ sư và quản lý. Những người lao động như vậy được hưởng ưu đãi về mặt cư trú dựa trên quá trình làm việc và thu nhập hàng năm của họ.
Số lượng lao động Việt Nam ở Nhật vẫn tăng, mặc cho những khó khăn Nhật Bản đang gặp phải
Có thể nói, trong năm 2023 Nhật Bản đã thật sự trải qua không ít khó khăn từ kinh tế đến chính trị. Tuy nhiên, điều này cũng không làm giảm đi số lượng người lao động nước ngoài đang làm việc, trong đó có người lao động Việt Nam ở Nhật. Đồng yên yếu hơn được cho là sẽ làm giảm sức hấp dẫn của việc làm việc tại Nhật Bản, tuy nhiên số lượng lao động đến Nhật vẫn tiếp tục tăng. Yếu tố lớn nhất vẫn là mong muốn cải thiện thu nhập. Ở Việt Nam, mức lương trung bình hàng tháng là 320 USD vào năm 2022.
Bất ổn chính trị và kinh tế ở các nước khác cũng là một trong những động lực chính khiến người lao động di cư sang Nhật Bản. Số người lao động đến từ Myanmar, nơi quân đội nắm quyền kiểm soát chính phủ vào năm 2021, đã tăng 49,9% trong năm.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế ước tính rằng một quốc gia sẽ trải qua quá trình di cư sang các nền kinh tế tiên tiến cho đến khi tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người tăng lên khoảng 7.000 USD. GDP bình quân đầu người của Việt Nam là 4.163 USD vào năm 2022, trong khi Indonesia ở mức 4.788 USD vào năm đó.
Các chuyên gia có tay nghề cao được phép đưa các thành viên gia đình vào thị thực của họ. Tổng số công dân nước ngoài sở hữu nhà, cư trú với tư cách visa gia đình vào tháng 6 năm 2023 là khoảng 245.000, gấp đôi so với một thập kỷ trước đó. Đây cũng được xem là một phúc lợi quan trọng dành cho lao động nước ngoài ở Nhật nhằm thu hút lao động ở lại làm việc lâu dài, gắn bó với Nhật Bản.
Năm 2014, Bộ giáo dục Nhật Bản giới thiệu chương trình hỗ trợ cho các trẻ em nước ngoài học tiếng Nhật ngoài các lớp học thông thường ở trường. Nhưng một cuộc khảo sát vào năm tài chính 2021 cho thấy hơn 20% trẻ em đủ điều kiện không được học, một phần do thiếu giáo viên. Một người tại một tổ chức phi lợi nhuận cho biết: “Số lượng trẻ em cần hỗ trợ đã tăng lên kể từ nửa cuối năm 2023, cả trường học và các tổ chức tư nhân đều sẵn sàng hỗ trợ”.
Với những nỗ lực không ngừng của Chính phủ Nhật Bản nhằm cải thiện cả số lượng và chất lượng của lực lượng lao động quốc gia này, chúng ta có thể tin tưởng vào một Nhật Bản trong tương lai với nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ trở lại, đạt được nhiều kết quả tích cực hơn.
Ý kiến