Công Chúa Nhật Bản Kết Hôn Với Thường Dân: Câu Chuyện Giới Tính và Tinh Thần Hoàng Gia

Công chúa Nhật Bản kết hôn với thường dân trong cái kết nhẹ nhàng của câu chuyện hoàng gia. Gần đây nhất có lẽ là câu chuyện của Công chúa Mako và Kei Komuro đã thu hút sự chú ý đến cuộc khủng hoảng kế vị sắp xảy ra đối với chế độ quân chủ của đất nước, được cho là lâu đời nhất thế giới. Vấn đề phân biệt giới tính trong thừa kế vương vị cũng như chế độ kết hôn với thường dân ở quốc gia này khiến cho gia đình hoàng gia ngày càng suy giảm về số lượng và một cuộc khủng hoảng lớn họ có thể phải đối mặt trong tương lai. 

Đám cưới hoàng gia của cựu công chúa Mako không diễn ra như một đám cưới hoàng gia điển hình 

Khi Công chúa Mako của Nhật Bản, cháu gái của Hoàng đế Naruhito và con gái của em trai ông, Thái tử Fumihito, kết hôn ở Tokyo vào 2 năm trước, không có buổi lễ xa hoa và không có nghi thức truyền thống nào gắn liền với đám cưới hoàng gia Nhật Bản như truyền thống trước đó. Và đây cũng là lần đầu tiên, một công chúa kết hôn với thường dân tuyên bố từ bỏ khoản thanh toán một lần khoảng 1,3 triệu USD mà các nữ thành viên hoàng gia được quyền nhận sau khi họ mất địa vị hoàng gia do kết hôn với một thường dân. 

Lý do được nhiều nhà phân tích đưa ra là do dư luận không dành nhiều tình cảm với chú rể của cô, Kei Komuro, 30 tuổi, mới tốt nghiệp luật, vì tranh chấp tài chính liên quan đến mẹ anh. Thay vì chi tiền đóng thuế cho đám cưới vốn đã bị trì hoãn nhiều năm vì tranh cãi, cặp đôi chỉ đơn giản đăng ký kết hôn tại một văn phòng chính phủ. Trong vài tuần sau đó, họ đã lặng lẽ rời Nhật Bản để đến Mỹ và bắt đầu một cuộc sống mới. 

Việc cặp đôi rời khỏi cuộc sống hoàng gia một cách đầy kịch tính như thế này đã thu hút giới truyền thông ở Nhật Bản cũng như các quốc gia khác trên khắp thế giới, khiến họ được so sánh với Hoàng tử Anh Harry và vợ, Meghan Markle. Các quan chức Cung điện cũng thông tin thêm với truyền thông rằng, cựu công chúa Mako, người vừa tròn 30 tuổi đã đối mặt với không ít áp lực và đã mắc chứng rối loạn căng thẳng hậu chấn thương phức tạp do “không thể thoát khỏi” các cuộc tấn công nhằm vào cô, Komuro và gia đình họ. 

Câu chuyện của họ cũng thu hút sự chú ý đến cuộc khủng hoảng kế vị sắp xảy ra đối với chế độ quân chủ Nhật Bản, được cho là lâu đời nhất trên thế giới. Với việc lên ngôi Hoa cúc chỉ giới hạn ở huyết thống nam giới, gia đình đang thiếu dần thành viên – tổng cộng 17 người còn lại, khi Mako đã kết hôn và không còn là thành viên của gia đình hoàng tộc. Cả con gái của Naruhito – Aiko, lẫn Mako và chị gái cô, Kako, đều không được xếp vào hàng thừa kế vì họ là phụ nữ. Giờ đây, tương lai của vương miện đang đặt trên vai em trai 15 tuổi của Mako, Hoàng tử Hisahito, người thừa kế duy nhất trong thế hệ của anh cho gia đình hoàng gia Nhật Bản. 

Ken Ruoff, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản tại Đại học bang Portland và là tác giả cuốn “Hoàng gia Nhật Bản trong thời hậu chiến” cho biết, các câu hỏi về số phận của hoàng gia là một phần của cuộc tranh luận rộng rãi hơn về vai trò của phụ nữ trong xã hội Nhật Bản, 1945 – 2019”. Ông nói: “Chúng ta đang nói về biểu tượng quốc gia và nếu biểu tượng quốc gia chỉ giới hạn cho nam giới thì điều đó nói lên khá nhiều điều về tình trạng bình đẳng giới ở Nhật Bản”. 

Những thay đổi trong luật pháp Nhật Bản sau Thế chiến thứ hai đã giới hạn vai trò của hoàng đế trong vai trò biểu tượng và giảm đáng kể quy mô của hoàng gia, loại bỏ 11 trong số 12 nhánh. Trong số 17 thành viên hoàng gia còn lại, có 5 người là nam giới, bao gồm cựu Hoàng đế Akihito, 87 tuổi, người đã thoái vị vào năm 2019 và em trai ông, Hoàng tử Hitachi, 85 tuổi. Số lượng thành viên của gia đình hoàng gia sẽ tiếp tục giảm khi ngày càng nhiều thành viên nữ kết hôn, làm tăng gánh nặng nghĩa vụ hoàng gia cho những người còn lại trong gia tộc. 

Nhật Bản đã và đang đối mặt với khủng hoảng thành viên hoàng tộc như thế nào? 

Chính phủ Nhật Bản trước đây đã cố gắng giải quyết vấn đề này bằng các đề xuất bao gồm khôi phục địa vị hoàng gia cho nam giới từ các nhánh cũ và cho phép phụ nữ ở lại gia đình sau khi kết hôn với thường dân. Các cuộc thăm dò cho thấy phần lớn công chúng ủng hộ việc cho phép phụ nữ hoặc con trai của họ trở thành hoàng đế, nhưng có sự phản đối mạnh mẽ từ những người bảo thủ. Tuy nhiên, ngay khi chính sách dường như sẽ có sự thay đổi lớn và sắp được đem ra bàn luận thì đã bị gác qua một bên vào thời điểm hoàng tử Hisahito ra đời năm 2006, em trai của công chúa Mako. 

“Chắc hẳn anh ấy đang theo dõi bộ phim này với sự tò mò đáng kể,” Ruoff nói về cuộc tranh cãi xung quanh cuộc hôn nhân của Mako, đồng thời lưu ý rằng Hisahito cũng sẽ phải kết hôn với một thường dân vì không còn lựa chọn nào khác. Ruoff nói: “Toàn bộ bộ phim gần đây với chị gái của anh ấy có lẽ sẽ không giúp ích gì cho quá trình đó”. 

Thời điểm diễn ra hôn lễ chính thức của mình, cựu công chúa Mako mang theo một bó hoa khi bước ra khỏi dinh thự hoàng gia của gia đình mình, theo sau là bố mẹ cô và công chúa Kako, 26 tuổi. (hoàng tử Hisahito không xuất hiện.) Trước đám đông nhà báo, cả gia đình đã cúi chào tạm biệt nhau, với cảnh em gái của Mako ôm cô ấy vào lòng trước khi cô dâu lên xe mà không có họ và rời đi đến văn phòng hôn nhân. 

Trong một tuyên bố, Fumihito, hay còn gọi là Akishino, cho biết ông chấp thuận “cuộc hôn nhân chưa từng có” của con gái mình một phần vì cô và Komuro “không bao giờ dao động” trong kế hoạch của mình bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ dư luận. Tại buổi họp báo sau đó, cặp đôi mới cưới đã gửi lời cảm ơn đến những người ủng hộ gia đình và xin lỗi bất cứ ai cảm thấy “bất tiện” vì cuộc hôn nhân của họ. “Tôi yêu Mako,” Komuro nói, “và tôi muốn dành cuộc đời duy nhất của mình cho người tôi yêu”. Mako cho biết Komuro là “vô giá” đối với cô và cuộc hôn nhân của họ “là một lựa chọn cần thiết để sống trong khi cẩn thận bảo vệ trái tim của chính chúng ta”. 

Sự tham gia đầy rủi ro 

Đây không phải là lần đầu tiên cựu công chúa đi theo con đường riêng của mình. Thay vì học tại Đại học Gakushuin danh tiếng của Tokyo, nơi được hoàng gia và giới thượng lưu Nhật Bản khác ưa chuộng, cô đã chọn Đại học Cơ đốc Quốc tế ở Tokyo. Tại đây, cô gặp Komuro vào năm 2012, tại một sự kiện dành cho sinh viên quan tâm đến việc du học. (Mako là một sinh viên trao đổi ở Scotland và sau đó lấy bằng thạc sĩ về nghiên cứu bảo tàng nghệ thuật và phòng trưng bày tại Đại học Leicester ở Anh.) 

Lễ đính hôn của họ được công bố vào tháng 9 năm 2017 và đám cưới sẽ diễn ra vào năm sau theo kế hoạch dự tính từ ban đầu. Nhưng sau đó xuất hiện thông tin về tranh chấp giữa mẹ của Komuro và vị hôn phu cũ của bà, người cho rằng bà nợ ông ta hơn 35.000 USD. Các nhà phê bình đặt câu hỏi liệu Komuro, người được mẹ một mình nuôi nấng, có phù hợp để kết hôn với một công chúa hay không, và đám cưới đã bị hoãn lại đến vài năm sau đó. 

Vào tháng 8 năm 2018, Komuro rời trường luật tại Đại học Fordham ở New York. Sau đó, anh trở lại Nhật Bản lần đầu tiên sau hơn ba năm, cách ly hai tuần theo quy định biên giới về đại dịch của đất nước trước khi anh và Mako có thể đoàn tụ. Vụ việc còn gây phẫn nộ hơn nữa khi anh đến Nhật Bản với mái tóc dài buộc đuôi ngựa, điều mà các nhà phê bình cho rằng không phù hợp với chồng sắp cưới của một công chúa. Kiểu tóc của anh được mổ xẻ trên trang nhất các tờ báo, chụp ảnh từ nhiều góc độ và trở thành chủ đề bàn luận không ngừng của giới truyền thông. 

Đến ngày 18 tháng 10, khi Komuro gặp cha mẹ của Mako, Fumihito và Thái tử Kiko, tại dinh thự hoàng gia của họ, kiểu tóc đuôi ngựa đã biến mất. Nhưng dư luận vẫn thắc mắc về tranh chấp tài chính, ngay cả sau khi Komuro đưa ra tuyên bố dài 28 trang vào tháng 4 giải thích rằng mẹ anh nghĩ số tiền này là một món quà và anh sẽ tự trả tiền để giải quyết. 

Takeshi Hara, giáo sư tại Đại học Mở Nhật Bản và là chuyên gia về hoàng gia, cho biết trải nghiệm của Mako giống với trải nghiệm của các nữ thành viên hoàng gia khác. Phu nhân của Naruhito, Hoàng hậu Masako, tốt nghiệp Harvard và là cựu nhà ngoại giao, đã sống nhiều năm không xuất hiện trước công chúng khi chịu rất nhiều những khó khăn về sức khỏe tâm thần mà một số người cho là do áp lực phải sinh ra một người thừa kế nam. Naruhito và đứa con duy nhất của cô, Công chúa Aiko được sinh năm 2001. 

Hara nói với NBC News: “Tôi nghĩ điều này đã truyền tải hình ảnh rằng hoàng gia với tư cách là một hệ thống không bao giờ có thể khiến phụ nữ hạnh phúc”. Ông cho biết, cùng với các tờ báo lá cải truyền thống, các thành viên hoàng gia giờ đây cũng phải đối mặt với những lời chỉ trích trên mạng xã hội. Hara nói thêm: “Ngay cả khi Cơ quan Nội chính Hoàng gia muốn quản lý nó thì cũng không có cách nào để kiểm soát nó. Người ta chỉ cần mở máy tính của mình ra là bất kỳ ai cũng có thể xem được những gì đã được nói.” 

Trong các cuộc phỏng vấn gần Cung điện Hoàng gia ở Tokyo, công chúng bày tỏ sự khó chịu với việc đưa tin của giới truyền thông và sự lo lắng dành cho cựu công chúa Mako. Nhưng họ cũng có những lời chỉ trích.  

Reina Sakaguchi, một nhân viên trường mẫu giáo đến từ thành phố Saitama gần đó cho biết: “Tôi đã hy vọng nó sẽ giống như một câu chuyện tình yêu trong phim”. Nhưng sau khi nhìn thấy mái tóc đuôi ngựa của Komuro, cô ấy nói, “sự cổ vũ của tôi chuyển sang lo lắng”. Cô nói, Komuro nên được tự do làm những gì anh ấy muốn sau khi họ kết hôn và sống ở Mỹ, nhưng ở Nhật Bản, cô ấy nói, “anh ấy lẽ ra phải trông đứng đắn vì đó là điều bình thường trong xã hội Nhật Bản”. 

Sayaka Fujita, 41 tuổi, làm việc tại một trường quốc tế, cho biết Mako đang bị từ chối quyền sống cuộc sống như bất kỳ ai khác. “Tôi cảm thấy tiếc cho cô ấy về mặt đó,” cô nói. “Nhưng cô ấy đã sống và lớn lên nhờ nguồn tài chính công, vì vậy tôi có thể hiểu tại sao một số người lại muốn có tiếng nói của mình.” 

Vị hôn phu Komuro, người tốt nghiệp vào tháng 5 năm 2022, dự kiến ​ có kết quả kỳ thi luật sư vào tháng 12 và đã gia nhập văn phòng luật Lowenstein Sandler ở New York. (Vào ngày kết hôn, anh ấy cũng được bộ phận luật kinh doanh của Hiệp hội Luật sư Bang New York công nhận là người chiến thắng trong cuộc thi viết văn dành cho sinh viên hàng năm.) Mako, người vừa rời bỏ công việc nghiên cứu tại một bảo tàng tại trường Đại học của Tokyo, chưa cho biết cô dự định làm gì ở New York; đầu tiên cô phải nộp đơn xin hộ chiếu, thứ mà các thành viên hoàng gia không có.  

Mako cho biết thêm trong một buổi phỏng vấn: “Tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ phải đối mặt với nhiều loại khó khăn khác nhau. Tuy nhiên, như chúng tôi đã làm trong quá khứ, chúng tôi muốn cùng nhau đối mặt với những trở ngại này.”  Ruoff cho biết người Mỹ không nên mong đợi cặp đôi này sẽ trở thành nhân vật truyền thông như Harry và Meghan. “Họ sẽ không làm điều đó,” anh nói. “Họ sẽ biến mất thôi.” 

Công chúa Nhật Bản Ayako kết hôn với thường dân, mất địa vị hoàng gia 

Cựu công chúa Ayako là nữ thành viên hoàng gia cũng đã từng rời khỏi Hoàng gia đang ngày càng thu hẹp của Nhật Bản, để kết hôn với thường dân, trước cựu công chúa Mako. Cựu công chúa Ayako của Nhật Bản, con gái út của em họ Nhật hoàng Akihito, đã kết hôn với Kei Moriya, một nhân viên công ty vận tải biển, trong một buổi lễ truyền thống tại đền Meiji ở Tokyo. Khi hôn lễ được cử hành, người phụ nữ 28 tuổi này trở thành nữ hoàng gia rời khỏi Hoàng gia theo luật của Nhật Bản tước bỏ địa vị hoàng gia của phụ nữ nếu họ kết hôn với thường dân. 

“Tôi rất vui mừng được kết hôn và có rất nhiều người đến thăm chúng tôi tại Đền Meiji và chúc mừng chúng tôi”, cựu công chúa Ayako phát biểu trong cuộc họp báo sau lễ cưới riêng theo đạo Shinto. Trong lễ cưới, cựu công chúa mặc bộ kimono màu đỏ và kiểu tóc đúc đặc trưng của tầng lớp quý tộc hoàng gia đất nước để kết hôn với Moriya, nhân viên 32 tuổi của Nippon Yusen, một trong những công ty vận tải biển lâu đời nhất thế giới.  

Moriya cho biết anh hy vọng có thể giúp Ayako thích nghi với cuộc sống hàng ngày và nói với các phóng viên: “Tôi muốn chúng tôi cùng nhau làm việc, chung tay để tạo nên một gia đình tràn ngập nụ cười”. Cặp đôi gặp nhau thông qua mẹ của họ, hai người mẹ là bạn bè của nhau. Sau khi ký giấy kết hôn, Công chúa Ayako trở thành Ayako Moriya theo Luật Kế vị Hoàng gia của Nhật Bản. Dù rời khỏi hoàng tộc nhưng như công chúa chia sẻ, cô sẽ tiếp tục giúp đỡ hoàng đế và hoàng hậu với tư cách là một cựu thành viên của hoàng gia. 

Tranh cãi về quyền kế vị đã từng diễn ra nhiều lần trước đó 

Sự ra đi của công chúa Ayako đồng nghĩa với việc chỉ còn lại 18 thành viên trong Hoàng gia Nhật Bản. Sự thu hẹp của gia đình hoàng gia đã làm dấy lên lo ngại và gây ra những lời kêu gọi thay đổi Luật Kế vị Hoàng gia, trong đó quy định của bộ luật cũng cấm phụ nữ hoàng gia lên ngai vàng Hoa cúc. Hoàng gia Nhật Bản có quyền tự do kết hôn với bất kỳ ai họ chọn trong ít nhất ba thế hệ. 

Cựu Nhật hoàng của đất nước, Hoàng đế Akihito, là thái tử đầu tiên kết hôn với một thường dân, sau khi gặp Michiko Shoda, hiện là Hoàng hậu Michiko, trên một sân tennis. Cựu Nhật hoàng Akihito đã thoái vị và trao lại quyền lực cho con trai cả của mình, Thái tử Naruhito, vào ngày 1 tháng 5 năm 2019. Tuy nhiên, gia đình hoàng gia này đang gặp phải tình trạng thiếu nam giới, hiện chỉ có 4 nam giới thừa kế ngai vàng.  

Bất chấp những lo ngại, những người thuộc phái bảo thủ ở quốc gia có truyền thống sâu sắc này vẫn phản đối việc cho phép phụ nữ thừa kế ngai vàng Hoa Cúc. Công chúa Mako, cháu gái lớn của Akihito, dự kiến ​​sẽ nối bước Ayako vào năm 2020 khi cô chuẩn bị kết hôn với người yêu thời đại học của mình, Kei Komuro, người làm việc tại một công ty luật. 

Không hiếm các trường hợp công chúa Nhật Bản kết hôn với thường dân và phải từ bỏ địa vị hoàng gia của mình. Điều này kéo theo nhiều vấn đề khác mà hiện tại nổi bật nhất chính là suy giảm nghiêm trọng số lượng các thành viên của gia đình hoàng gia trong tương lai.