Trong số rất nhiều nhân vật thần thoại trong những câu chuyện dân gian Nhật Bản, và có lẽ kappa là một trong những nhân vật dân gian nổi tiếng nhất. Giống như một loài bò sát và được cho là sống ở các con sông ở Nhật Bản, cá kappa đã là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian Nhật Bản, ít nhất là từ thế kỷ 17 mà thậm chí có thể sớm hơn. Tùy thuộc vào câu chuyện, kappa có thể được miêu tả là một con quái vật đáng sợ hoặc một thực thể tinh nghịch nhưng lịch sự.
Mục lục
Một số thông tin về loài cá Kappa
Cá Kappa là một sinh vật thần thoại trong văn hóa dân gian Nhật Bản chủ yếu gắn liền với các dòng sông. Theo nhiều truyền thuyết, nó sở hữu thân hình có vảy màu xanh lá cây, trên lưng có mai rùa và miệng giống mỏ chim. Trong một số huyền thoại, kappa được miêu tả là những con quái vật đáng sợ thường xuyên dụ dỗ con người và gia súc xuống nước để ăn gan của họ.
Những câu chuyện khác ngược lại miêu tả kappa là những sinh vật vui tươi và vô hại. Một số cá nhân thậm chí còn tôn kính kappa như những linh hồn nước hơn là những sinh vật đáng sợ.
1. Hiểu hiện tượng của cá Kappa như thế nào?
Kappa (河童) là một loài bò sát có nguồn gốc từ văn hóa dân gian Nhật Bản. Được phân loại là “yokai”, một thuật ngữ dùng để chỉ các hiện tượng kỳ lạ, quái vật, ác quỷ và sinh vật thần thoại, kappa sống ở các sông và hồ nước ngọt trên khắp Nhật Bản. Trong khi hầu hết văn hóa dân gian miêu tả chúng là những kẻ vô hại mặc dù tinh quái, thì những câu chuyện khác lại miêu tả chúng là những thực thể tiềm ẩn nguy hiểm và độc ác.
Thuật ngữ kappa có nghĩa là “đứa con của dòng sông”, có nguồn gốc từ vùng Kanto của Nhật Bản. Với hơn 80 biến thể theo vùng, kappa có nhiều tên và thuộc tính khác nhau, bao gồm kawappa, kawato, kawataro, mizushi, komahiki và dangam.
2. Câu chuyện về nguồn gốc của Kappa
Một người thợ mộc đã làm sống lại những con búp bê bằng rơm, từ đó sinh ra huyền thoại về kappa. Mặc dù các chi tiết của câu chuyện có thể khác nhau nhưng một phiên bản đơn giản hóa và được biết đến nhiều nhất đã được kể lại rằng, một người thợ mộc đang chế tạo những con búp bê bằng rơm rất giống với con người để hỗ trợ công việc của mình. Sau đó, khi không còn nhu cầu sử dụng, ông đã vứt chúng xuống một con sông gần đó, chúng biến chất thành kappa. Câu chuyện này như một cách đưa ra lời giải thích về môi trường sống dưới nước của chúng.
Một số mô tả được truyền qua nhiều thế hệ thì nói rằng, kappa với khả năng trượt cánh tay một cách trơn tru, gợi nhớ về nguồn gốc của nó là một con búp bê rơm với phần thân được làm bằng tre. Mặc dù nguồn gốc chính xác của kappa vẫn còn khó xác định nhưng sự hiện diện của nó trong văn hóa dân gian Nhật Bản bắt nguồn từ thời Edo (1603 – 1867), thậm chí có thể là sớm hơn.
3. Kappa có hình dạng như thế nào?
Kappa theo mô tả của những người kể lại thường có kích thước bằng một đứa trẻ và làn da của chúng có vảy. Mặc dù chiều cao chính xác của Kappa vẫn chưa được xác định, nhưng hầu hết các câu chuyện đều ví chúng có tầm vóc như một trẻ em. Kappa có những đặc điểm thể chất giống với loài bò sát và lưỡng cư, có vảy như vảy cá, các phần phụ có màng và lớp vỏ chắc chắn. Chúng thường được miêu tả là có màu xanh lục. Tuy nhiên, vì gắn liền với những câu chuyện huyền thoại nên cá Kappa cũng vì thế mà đôi khi được miêu tả là những sinh vật có lông, giống khỉ hơn là loài bò sát.
Nhiều chi tiết trong truyền thuyết còn đề cập đến mùi tanh xuất phát từ kappa, và một số câu chuyện thậm chí còn cho rằng mùi của kappa khá hôi.
Phần lớn kappa đều có được miêu tả là có miệng khá nhọn, như một chú chim. Trong nhiều phiên bản thần thoại khác nhau, kappa thể hiện trí thông minh và khả năng nói bất chấp cấu trúc khuôn mặt giống chim của chúng.
Thêm vào đó, Kappa còn được miêu tả trên đỉnh đầu của chúng có một cái khoang chứa đầy nước. Chi tiết này thống nhất ở hầu hết các phiên bản thần thoại liên quan đến kappa, trong tiếng Nhật nó được gọi là “sara” (皿), giống như một cái bát nhỏ và được cho là nguồn sức mạnh của kappa.
4. Bạn biết gì về hành động và tính cách của Kappa?
Kappa được cho là một loài vật mang tính tâm linh khi đứng sau cái chết của trẻ em và gia súc trên sông. Sau đó nó sẽ ăn gan của những loài đã mất. Đó là cái cớ khá đáng sợ để người lớn có thể cảnh báo trẻ em nên tránh xa các khu vực sông nước và không nên chơi ở gần đấy. Nhiều tài liệu khác nhau cho rằng việc loại bỏ shirikodama sẽ dẫn đến cái chết, đó là lí do mà dù đáng sợ nhưng con người không thể loại bỏ chúng.
Một số câu chuyện mô tả kappa nhắm mục tiêu vào người lớn và trẻ em. Một số kappa thích nghịch ngợm và yêu thích sumo. Trong khi nhiều câu chuyện chỉ tập trung vào việc miêu tả rằng kappa nguy hiểm như thế nào thì vẫn còn nhiều câu chuyện khác lại miêu tả nó là một loài vật vui tươi và đôi khi ngốc nghếch. Nó đã giúp nhiều đứa trẻ thoát khỏi nguy hiểm và bảo vệ chúng mỗi khi có khó khăn xuất hiện.
Kappa có sở thích ăn dưa chuột. Mối liên hệ giữa kappa và dưa chuột mang lại cái nhìn sâu sắc về vai trò đa dạng của chúng. Theo truyền thuyết, việc bơi lội sau khi ăn dưa chuột sẽ khiến bạn bị kappa tấn công. Và cũng vì lí do đó, nhiều người dành sự tôn kính cho kappa thường dâng dưa chuột cho chúng trong các lễ hội. Các loại thực phẩm được ưa chuộng khác của kappa còn bao gồm cà tím Nhật Bản, đậu nành lên men và bí ngô. Tuy nhiên, kappa lại không thích những quả bầu. Truyền thuyết về “Chuyện chàng rể Kappa” kể lại rằng, một chàng rể kappa thất bại trong thử thách hôn nhân liên quan đến việc đánh chìm quả bầu.
Nhận thức và biểu tượng của Kappa thời hiện đại
Một số người dân dành sự tôn kính cho kappa như một vị thần nước. Được các tín đồ Phật giáo Thần đạo tôn kính, những vị thần sông Kappa này tượng trưng cho khả năng sinh sản và mùa màng bội thu. Việc cúng dưa chuột tại các đền thờ Thần đạo nhằm xoa dịu các vị thần nước này. Niềm tin cho thấy kappa có sự chuyển đổi giữa các vị thần sông và núi trong suốt cả năm, gắn liền với mùa màng bội thu và khả năng sinh sản. Truyền thống xoay quanh việc chào đón và chia tay kappa dưới nhiều hình thức khác nhau để đảm bảo sự thịnh vượng cho ngành nông nghiệp.
Một số người coi kappa là sự phản ánh bản chất con người. Ban đầu được sử dụng để làm sáng tỏ các hiện tượng tự nhiên, kappa đã trải qua một sự biến đổi trong truyện ngắn năm 1927 của Akutagawa Ryunosuke, khiến sinh vật này thấm nhuần những đặc điểm và suy nghĩ giống con người. Do đó, kappa trở nên gắn liền với thế giới loài người, vượt qua cõi siêu nhiên. Những mô tả về kappa trong bối cảnh đời sống hiện thực ngày càng phổ biến thông qua phim hoạt hình, hình minh họa và truyện kể. Như cái cách Shimizu Kon miêu tả kappa là một sinh vật lao động có cuộc sống bình thường trong truyện tranh “Kappa Heaven”.
Trong thời hiện đại, hình ảnh nhân từ của kappa chiếm ưu thế hơn rất nhiều so với một kappa hung ác. Tiến hóa từ một loài bò sát săn mồi đầy hung dữ, các cách giải thích hiện đại miêu tả kappa rất dễ thương. Trong số những yêu quái nổi tiếng nhất trong văn hóa dân gian Nhật Bản, kappa nổi bật trong truyện tranh, phim hoạt hình và trò chơi, thường thể hiện thái độ yên tĩnh và thân thiện hơn.
Ý kiến