Senpai là gì? Văn hóa thứ bậc trong các mối quan hệ của người Nhật

Trong văn hóa ứng xử tại Nhật Bản, các mối quan hệ gia đình và xã hội đều đòi hỏi sự tôn trọng rất cao và trên dưới rõ ràng. Cũng từ đó mà các khái niệm như senpai, kohai, sensei ra đời để thể hiện rõ nhất yếu tố này. Vậy cụ thể thì senpai là gì? Nó đóng vai trò như thế nào trong văn hóa thứ bậc tại Nhật? Cùng Japanbiz tìm hiểu thêm trong bài viết dưới đây bạn nhé!

Senpai là gì?

Trong tiếng Nhật, “senpai” là một từ phiên âm có thể hiểu nghĩa đơn giản là “tiền bối”. Tiền bối ở đây chỉ những người cùng làm việc hoặc học tập với nhau nhưng có độ tuổi lớn hơn bạn. Họ thường là đàn anh, đàn chị tại trường học hay đồng nghiệp đã làm việc tại chỗ làm của bạn. Với những đối tượng như thế này, ta có thể gọi là tiền bối – “senpai”.

Khi dùng từ senpai để xưng hô với người khác, nghĩa là bạn đang dành cho đối phương suy nghĩ rằng họ là người lớn tuổi, có nhiều kinh nghiệm hơn trong lĩnh vực mà bạn đang quan tâm, tìm hiểu. Trong những nền văn hóa Á Đông, đặc biệt là Nhật Bản và Hàn Quốc, việc xưng hô với người khác như một tiền bối cho thấy sự kính trọng to lớn mà bạn dành cho người đó. Senpai là một kính ngữ lâu đời và là một nét đẹp của văn hóa đời sống người Nhật.

Cấu trúc cơ bản khi sử dụng “senpai” trong giao tiếp tiếng Nhật gồm: Họ hoặc Tên + Senpai. Khi sử dụng cấu trúc này nghĩa là bạn đang rất tôn trọng người đối diện và muốn trò chuyện sâu sắc hơn với họ. Sẽ không khó để bạn bắt gặp cách xưng hô như thế này trong phim hoạt hình, phim truyền hình hay truyện Nhật Bản.

Phân biệt các kính ngữ trong tiếng Nhật: Senpai, Kohai và Sensei

1. Về Senpai

Nếu như senpai có nghĩa là tiền bối, dùng để chỉ những người cấp trên ở nơi làm việc, những người lớn tuổi hơn tại trường học và những người đã có nhiều kinh nghiệm về một lĩnh vực nào đó. Ý nghĩa lớn nhất của “senpai” là để thể hiện sự tôn trọng với người đối thoại.

Tuy nhiên, nếu trong môi trường công sở và bạn phải làm việc với người lớn tuổi hơn thì “senpai” không phải là một đại từ dùng để xưng hô với sếp của bạn. “Senpai” lúc này chỉ được dùng với những người đi trước, đã có kinh nghiệm hơn và có thể chỉ dẫn cho bạn những điều cần làm trong công việc. Trong một môi trường làm việc, đó có thể là những người làm lâu năm và có cùng vị trí với bạn. Điều họ cho bạn là lời khuyên, là nên hay không nên thay vì là mệnh lệnh như sếp của bạn.

2. Vậy Kohai là gì?

Trong trường từ này, Kohai là từ trái nghĩa với senpai, kohai có nghĩa là hậu bối. Khi bạn gọi người khác là senpai điều này đồng nghĩa với việc bạn đã trở thành kohai. Vì đã đặt người khác trong cuộc trò chuyện ở vế trên, các kohai luôn phải thể hiện thái độ kính trọng và lịch sự với senpai.

Nhiều hậu bối còn cố gắng bày tỏ mong muốn học hỏi thêm nhiều thứ mới mẻ khác từ các tiền bối đi trước. Trong các bữa ăn, gặp mặt tại trường học hay tại nơi làm việc, kohai sẽ là người rót đồ uống cho senpai, thậm chí còn có những trường hợp hậu bối cố tình gọi món giống như tiền bối của mình để thể hiện sự tôn trọng. Đây không phải là sự nịnh nọt mà chỉ đơn thuần thể hiện sự nghiêm túc và văn hóa cấp bậc tại Nhật Bản nói riêng và các quốc gia khác nói chung rất được chú ý.

3. Vậy Sensei là gì?

Senpai chỉ tiền bối, Kohai là hậu bối nhưng để chỉ những người có cùng trường học hay nơi làm việc. Còn đối với những người như sếp của bạn tại nơi làm việc, họ không phải là senpai mà là Sensei. Sensei là khái niệm dùng để chỉ những người có vị thế cao hơn so với senpai, là tiên sinh. Có thể hiểu một cách đơn giản, dưới góc độ thân tình thì các kohai sẽ có quan hệ thân thiết với senpai hơn so với sensei.

Đó là lý do mà chúng ta có thể khẳng định rằng việc xác lập chính xác định nghĩa cũng như mối quan hệ giữa senpai, kohai và sensai là rất quan trọng để có cách ứng xử phù hợp. Các sensei thường gặp sẽ là những vị trí sếp tổng hay chủ tịch trong công việc bạn đang làm.

Một số lưu ý về khái niệm senpai trong thực tế hiện nay bạn cần lưu ý

Khi mới xuất hiện khái niệm này, senpai và kohai thể hiện mối quan hệ rất khăng khít. Tiền bối sẽ luôn tìm cách tốt nhất để giúp đỡ đàn em mình dễ dàng thích nghi trong công việc và học tập. Hậu bối luôn tôn trọng và kính nể đàn anh, đàn chị của mình để vừa học hỏi thêm kinh nghiệm vừa thiết lập các mối quan hệ xã hội tốt đẹp.

Tuy nhiên, trong cuộc sống xã hội hiện đại ngày nay, khi mà mối quan hệ giữa người người dần trở nên xa cách hơn do các yếu tố môi trường, chủ quan và khách quan khác nhau thì việc giữ gìn mối quan hệ này càng trở nên khó khăn hơn. Các kohai – hậu bối đã không còn tỏ ra tôn kính trước những senpai như trước nữa. Mối quan hệ giữa tiền bối và hậu bối mờ nhạt, hời hợt và không còn phát huy được ý nghĩa tích cực như ban đầu nữa.

Thậm chí, có nhiều người xưng hô một cách miễn cưỡng và không mấy thiết tha với những kiểu cách nói chuyện như thế này. Đó là chưa kể, ở lứa tuổi vị thành niên, do sự hình thành chưa đầy đủ của tâm sinh lý đã xảy ra tình trạng bắt nạt hay bạo lực học đường giữa tiền bối và hậu bối trong một ngôi trường.

Bên cạnh các vấn đề khá “nóng” này, một số lưu ý mà bạn cần để tâm đến senpai và kohai có thể kể đến như:

• Cách phát âm: Do sự lệch chuẩn trong quá trình phát âm nên có không ít người đang đọc thành “sempai”. Đây là cách đọc không chính xác dù người nghe vẫn có thể hiểu bạn đang diễn tả ý nghĩa gì.
• Sự chênh lệch về độ tuổi giữa tiền bối và hậu bối: Thông thường thì tiền bối sẽ là người lớn tuổi hơn và có nhiều kinh nghiệm hơn so với hậu bối. Nhưng ngày nay, không hiếm để chúng ta bắt gặp các trường hợp hậu bối lớn tuổi hơn tiền bối. Có thể là trong môi trường làm việc, người làm việc trước và có kinh nghiệm hơn lại là những người nhỏ tuổi hơn so với người mới vào làm. Trong những trường hợp như thế này, cả hai bên cần thể hiện cách cư xử khéo léo, phù hợp để tôn trọng nhau cũng như giúp nhau cảm thấy thoải mái hơn.
• Senpai không phải là sếp: Bạn có thể hiểu tiền bối là những người lớn hơn, nhiều kinh nghiệm hơn nhưng đó không phải luôn luôn là sếp bạn. Cần có sự phân biệt rạch ròi giữa sếp và tiến bồi để dễ dàng hơn trong cách cư xử.
• Một đại từ khác trong tiếng Nhật là “sensei” – tiên sinh. Khi nhắc đến sensei nghĩa là tất cả mọi thứ của người này đều có chiều sâu và chuyên môn cao hơn nhiều so với một senpai. Họ là người có chuyên môn rất giỏi về một lĩnh vực và được đào tạo bài bản để thực hành công việc, trong khi đó các senpai thường có được kinh nghiệm làm việc, học tập do bản thân tự đúc kết.

Senpai, Kohai và Sensei đều là những đại từ xưng hô quen thuộc trong văn hóa ứng xử của người Nhật. Để có thể hiểu rõ nhất ý nghĩa cũng như có sự phân biệt đúng đắn trong quá trình giao tiếp, hy vọng các thông tin về senpai là gì, làm thế nào để sử dụng chính xác “senpai”, “kohai”, “sensei” trong bài viết này đã giúp bạn có thêm các thông tin hữu ích cho mình.