Lương tại Nhật tăng kỷ lục giữa khủng hoảng nhân lực

Lương trung bình tại Nhật Bản đã tăng 5,25% trong năm 2025 – mức tăng cao nhất trong 34 năm qua. Đây là nỗ lực mạnh mẽ của các doanh nghiệp nhằm giữ chân nhân lực giữa bối cảnh khan hiếm lao động nghiêm trọng, đặc biệt tại các ngành dịch vụ, sản xuất và chăm sóc sức khỏe.

Khủng hoảng nhân lực: Vấn đề chưa có hồi kết

Nhật Bản đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng lao động quy mô lớn chưa từng có trong lịch sử hiện đại. Dân số suy giảm và tốc độ già hóa nhanh chóng đang khiến thị trường lao động nước này trở nên căng thẳng. Theo số liệu từ Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản, dân số trong độ tuổi lao động (15–64 tuổi) giảm xuống chỉ còn khoảng 74 triệu người – mức thấp nhất trong vòng 50 năm.

Tỷ lệ thất nghiệp được duy trì ở mức rất thấp – chỉ khoảng 2,6% vào giữa năm 2025 – nhưng điều này không phản ánh sự ổn định, mà là biểu hiện của việc thiếu hụt nguồn nhân lực trầm trọng. Các ngành công nghiệp như xây dựng, logistics, điều dưỡng, nhà hàng – khách sạn đều đang gấp rút tuyển dụng mà không đủ người.

Các tập đoàn Nhật đồng loạt tăng lương

Trước áp lực giữ chân lao động và cạnh tranh nguồn nhân lực, nhiều tập đoàn lớn tại Nhật Bản đã đồng loạt công bố mức tăng lương mạnh tay. Theo khảo sát mùa xuân năm 2025 của Keidanren (Liên đoàn các tổ chức kinh tế Nhật Bản), mức tăng lương trung bình tại các doanh nghiệp lớn là 5,25%, cao nhất kể từ năm 1991 – thời kỳ nền kinh tế bong bóng.

Tập đoàn Toyota – biểu tượng của ngành công nghiệp Nhật – dẫn đầu với mức tăng lương cơ bản lên đến 10%, bên cạnh các khoản thưởng và phụ cấp hấp dẫn. Fast Retailing – công ty mẹ của UNIQLO – cũng thông báo điều chỉnh mức lương nhân viên toàn thời gian tăng trung bình 15%, với lời cam kết cải thiện điều kiện làm việc lâu dài.

Không chỉ các doanh nghiệp lớn, các công ty vừa và nhỏ (SMEs) – vốn chiếm tới 70% thị trường việc làm – cũng buộc phải điều chỉnh lương để giữ chân người lao động. Dù gặp khó khăn về tài chính, việc tăng lương được xem là “phép thử sống còn”.

Chính phủ vào cuộc thúc đẩy cải cách lương

Không chỉ phụ thuộc vào doanh nghiệp, chính phủ Nhật Bản cũng chủ động thúc đẩy cải cách chính sách tiền lương. Thủ tướng Kishida Fumio nhấn mạnh: “Việc chia sẻ lợi nhuận công bằng giữa doanh nghiệp và người lao động là điều kiện tiên quyết để tăng trưởng kinh tế bền vững.”

Chính phủ đã thiết lập “Hội đồng tăng lương quốc gia” để kêu gọi doanh nghiệp tham gia điều chỉnh lương, đồng thời áp dụng chính sách ưu đãi thuế đối với những công ty có chính sách đãi ngộ tốt. Mục tiêu của Tokyo là đảm bảo người dân có thu nhập khả quan để thúc đẩy tiêu dùng nội địa – yếu tố quan trọng trong bối cảnh xuất khẩu đang chững lại vì suy thoái toàn cầu.

Mức lương tối thiểu được điều chỉnh trên toàn quốc

Lương tối thiểu – vốn là cơ sở để bảo vệ người lao động thời vụ và lao động nước ngoài – cũng đang được điều chỉnh đồng loạt tại nhiều địa phương. Bộ Lao động – Y tế – Phúc lợi Nhật Bản (MHLW) cho biết, lương tối thiểu trung bình quốc gia đã vượt mốc 1.000 yên/giờ trong năm 2025, lần đầu tiên trong lịch sử.

Tại các khu vực phát triển như Tokyo, Kanagawa, Osaka, mức lương tối thiểu đã lên đến 1.113 yên/giờ – tăng gần 100 yên so với năm 2024. Các tỉnh miền Đông Bắc hay Kyushu – nơi vốn có mức lương thấp – cũng được điều chỉnh lên gần 900–950 yên/giờ để giảm chênh lệch vùng miền.

Đây là tin vui đối với hàng triệu lao động nhập cư đang làm việc tại Nhật, đặc biệt là thực tập sinh kỹ năng, nhân viên nhà hàng, logistics và chăm sóc y tế.

Doanh nghiệp SME: Lương tăng – gánh nặng cũng tăng

Tuy nhiên, việc tăng lương cũng kéo theo không ít thách thức – nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Theo một cuộc khảo sát của JETRO, hơn 48% doanh nghiệp SME cho rằng họ đang gặp khó khăn trong việc duy trì mức tăng lương, do chi phí nguyên vật liệu và vận hành ngày càng tăng cao.

Một số doanh nghiệp tại tỉnh Shizuoka chia sẻ: “Chúng tôi hiểu cần phải tăng lương để giữ nhân sự, nhưng không thể chuyển hoàn toàn gánh nặng này vào giá thành sản phẩm, bởi khách hàng trong nước không dễ chấp nhận.”

Thực tế này buộc nhiều doanh nghiệp phải cải tiến quy trình sản xuất, áp dụng tự động hóa hoặc tái cơ cấu nhân sự để duy trì tính cạnh tranh mà vẫn đảm bảo đãi ngộ.

Cơ hội rộng mở cho lao động Việt Nam

Trong bức tranh thiếu hụt lao động này, Nhật Bản tiếp tục coi Việt Nam là đối tác chiến lược trong lĩnh vực nhân lực. Theo báo cáo từ JITCO (Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản), Việt Nam hiện là nước có số lượng thực tập sinh kỹ năng đông nhất tại Nhật, với hơn 190.000 người (tính đến giữa 2025).

Ngoài ra, chương trình Tokutei Ginou (Lao động kỹ năng đặc định) cũng đang mở rộng, cho phép người lao động Việt làm việc lâu dài tại Nhật trong các ngành nghề như xây dựng, điều dưỡng, nông nghiệp, dịch vụ khách sạn, v.v.

Sự gia tăng mức lương cơ bản và tối thiểu giúp nâng cao thu nhập thực tế của lao động Việt Nam tại Nhật. Nếu trước đây mức lương khởi điểm thường dao động 140.000–160.000 yên/tháng, thì nay nhiều công ty đã trả từ 180.000–200.000 yên/tháng cho những vị trí phổ thông. Đối với lao động kỹ năng cao, mức lương có thể đạt 250.000–300.000 yên/tháng kèm theo các khoản phụ cấp, thưởng và bảo hiểm.

Dự báo: Lương tại Nhật tiếp tục xu hướng tăng

Theo dự báo của Viện Nghiên cứu Daiwa và Nikkei Research, xu hướng tăng lương tại Nhật sẽ tiếp diễn trong ít nhất 3–5 năm tới. Nguyên nhân chính gồm:

• Cạnh tranh gay gắt trong tuyển dụng, đặc biệt tại các đô thị lớn
• Chi phí sinh hoạt tăng khiến áp lực điều chỉnh lương càng lớn
• Xu hướng dịch chuyển nguồn lao động từ đô thị về nông thôn đòi hỏi các địa phương phải nâng lương để giữ dân
• Chính sách mở rộng tiếp nhận lao động nước ngoài đòi hỏi mức đãi ngộ hấp dẫn hơn

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng sự tăng lương cần đi kèm với cải tiến năng suất lao động, bởi nếu không sẽ tạo thêm gánh nặng tài chính và ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh quốc gia.

Kết luận

Việc lương tại Nhật Bản tăng mạnh trong năm 2025 phản ánh sự thay đổi tất yếu trong bối cảnh khủng hoảng nhân lực ngày càng sâu sắc. Đây là một bước tiến đáng ghi nhận trong cải thiện đời sống người lao động, đồng thời mở ra nhiều cơ hội mới cho lao động Việt Nam và quốc tế.

Tuy nhiên, đi kèm với cơ hội là không ít thách thức cho doanh nghiệp nội địa Nhật, buộc họ phải thích ứng nhanh với xu thế mới, đầu tư vào tự động hóa, đào tạo và phát triển nhân sự để duy trì tăng trưởng bền vững.

📌 Theo dõi Japanbiz để tiếp tục cập nhật tin tức về thị trường lao động Nhật Bản và các xu hướng ảnh hưởng tới người Việt làm việc, đầu tư tại đây.