Chính sách năng lượng mới của Nhật Bản 2025: Giảm 60% khí thải vào năm 2035

Ngày 18/02/2025, Chính phủ Nhật Bản đã phê duyệt một kế hoạch năng lượng đầy tham vọng, đánh dấu bước ngoặt trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu của quốc gia này. Với mục tiêu giảm 60% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2035 và 73% vào năm 2040 so với mức năm 2013, chính sách năng lượng mới không chỉ thể hiện cam kết mạnh mẽ của Tokyo mà còn đặt nền móng cho một tương lai bền vững. Trong bối cảnh áp lực quốc tế ngày càng gia tăng, kế hoạch này hứa hẹn sẽ thay đổi cách Nhật Bản sản xuất và tiêu thụ năng lượng.

Chính sách năng lượng mới của Nhật Bản là gì?

Theo thông báo chính thức từ Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) ngày 18/02/2025, chính sách năng lượng mới là bản kế hoạch chiến lược dài hạn nhằm chuyển đổi cơ cấu năng lượng quốc gia. Kế hoạch đặt ra hai cột mốc quan trọng: giảm 60% khí thải vào năm 2035 và 73% vào năm 2040, vượt xa mục tiêu 46% trước đó cho năm 2030. Đây là lần đầu tiên Nhật Bản đưa ra lộ trình cụ thể cho thập kỷ 2040, thể hiện quyết tâm của Thủ tướng Ishiba Shigeru trong việc đưa đất nước trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu về năng lượng sạch.

Kế hoạch này được xây dựng dựa trên dữ liệu từ Viện Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản (JERI), dự báo rằng nếu không hành động quyết liệt, lượng khí thải CO2 của Nhật Bản sẽ tiếp tục duy trì ở mức 1,1 tỷ tấn mỗi năm – con số cao thứ 5 toàn cầu theo thống kê năm 2023 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Vai trò của năng lượng tái tạo và hạt nhân trong chính sách mới

Để đạt được các mục tiêu đầy thách thức, Nhật Bản đặt trọng tâm vào hai trụ cột: năng lượng tái tạo và năng lượng hạt nhân. Theo METI, đến năm 2035, năng lượng tái tạo – bao gồm điện mặt trời, điện gió và thủy điện – dự kiến chiếm 38-40% tổng sản lượng điện, tăng từ mức 22,9% trong năm tài khóa 2023. Trong khi đó, năng lượng hạt nhân sẽ đóng góp khoảng 20-22%, duy trì vai trò quan trọng sau khi bị hạn chế kể từ thảm họa Fukushima năm 2011.

Bộ trưởng METI Saito Ken phát biểu tại cuộc họp báo ngày 18/02/2025: “Chúng tôi không thể tiếp tục phụ thuộc vào than đá và dầu mỏ. Năng lượng tái tạo và hạt nhân là chìa khóa để vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa giảm khí thải.” Hiện tại, Nhật Bản đã khởi động lại 11 lò phản ứng hạt nhân và có kế hoạch xây dựng thêm các nhà máy điện mặt trời nổi trên biển, tận dụng địa hình ven biển phong phú.

Bối cảnh ra đời của chính sách năng lượng mới

Sự ra đời của chính sách năng lượng mới không phải ngẫu nhiên. Nhật Bản đang chịu áp lực lớn từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt sau Hội nghị COP29 (giả định diễn ra cuối năm 2024), nơi các quốc gia phát triển bị kêu gọi hành động mạnh mẽ hơn để đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc (UN) năm 2024, Nhật Bản chỉ đứng thứ 44 trong bảng xếp hạng Chỉ số Hiệu quả Khí hậu (CCPI), một vị trí không tương xứng với nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới.

Ngoài ra, các cam kết trước đây như Thỏa thuận Paris (2015) và mục tiêu giảm 46% khí thải vào năm 2030 đã bị đánh giá là chưa đủ tham vọng. Trước thực trạng này, chính quyền Ishiba đã quyết định đẩy nhanh quá trình chuyển đổi, đồng thời đáp ứng nhu cầu năng lượng trong nước khi giá nhiên liệu hóa thạch tăng vọt do xung đột địa chính trị.

Tác động của chính sách năng lượng mới đến kinh tế và xã hội Nhật Bản

Chính sách năng lượng mới được dự báo sẽ tạo ra những thay đổi sâu rộng trong nền kinh tế và xã hội Nhật Bản. Về mặt kinh tế, việc mở rộng năng lượng tái tạo có thể tạo thêm 300.000 việc làm mới vào năm 2035, theo ước tính của Hiệp hội Năng lượng Tái tạo Nhật Bản (JREA). Các ngành công nghiệp nặng như thép và xi măng sẽ phải đầu tư lớn để chuyển đổi sang công nghệ ít carbon, với chi phí ước tính lên tới 15 nghìn tỷ yên (khoảng 100 tỷ USD) trong thập kỷ tới.

Tuy nhiên, chính sách này cũng đối mặt với thách thức. Người dân ở các khu vực nông thôn lo ngại rằng các dự án điện gió và mặt trời quy mô lớn sẽ ảnh hưởng đến cảnh quan và sinh kế. Một cuộc khảo sát của báo Asahi Shimbun vào đầu tháng 3/2025 cho thấy 42% người dân ủng hộ kế hoạch, nhưng 35% bày tỏ lo ngại về chi phí điện tăng cao.

So sánh với các chính sách năng lượng trước đây

So với các kế hoạch trước đây, chính sách năng lượng mới ngày 18/02/2025 thể hiện bước tiến vượt bậc. Kế hoạch năm 2021 chỉ đặt mục tiêu năng lượng tái tạo chiếm 36-38% vào năm 2030, trong khi năng lượng hạt nhân bị giới hạn ở mức 20%. Chính sách mới không chỉ tăng cường vai trò của cả hai nguồn năng lượng này mà còn mở rộng tầm nhìn đến năm 2040 – điều chưa từng có trong các chiến lược trước.

Điểm khác biệt lớn nhất là sự thay đổi trong tư duy: từ việc tập trung vào an ninh năng lượng sau Fukushima, Nhật Bản giờ đây ưu tiên giảm khí thải như một mục tiêu song song. Các chuyên gia nhận định rằng nếu thực hiện đúng lộ trình, Nhật Bản có thể vượt qua Hàn Quốc và Đức để trở thành quốc gia dẫn đầu châu Á về năng lượng sạch.

Phản ứng quốc tế và triển vọng tương lai

Chính sách năng lượng mới của Nhật Bản đã nhận được sự chú ý lớn từ cộng đồng quốc tế. Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres hoan nghênh động thái này, gọi đó là “bước đi quan trọng để đạt Net Zero”. Trong khi đó, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo rằng nếu Nhật Bản duy trì đà này, nước này có thể giảm lượng khí thải xuống dưới 400 triệu tấn CO2 vào năm 2040, từ mức 1,05 tỷ tấn năm 2023.

Về triển vọng, Nhật Bản đang hướng tới vị thế hình mẫu về năng lượng bền vững ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tuy nhiên, thành công của kế hoạch phụ thuộc vào việc cân bằng giữa chi phí, công nghệ và sự đồng thuận xã hội – một bài toán không hề đơn giản.

Kết luận

Việc thông qua chính sách năng lượng mới vào ngày 18/02/2025 đánh dấu một chương mới trong nỗ lực của Nhật Bản nhằm đối phó với biến đổi khí hậu. Với mục tiêu giảm 60% khí thải vào năm 2035 và 73% vào năm 2040, Tokyo không chỉ khẳng định vai trò lãnh đạo trong khu vực mà còn gửi đi thông điệp mạnh mẽ về trách nhiệm toàn cầu. Dù còn nhiều thách thức phía trước, đây là cơ hội để Nhật Bản định hình tương lai năng lượng sạch. Hãy theo dõi Japanbiz để có thêm thông tin cập nhật tiến độ thực hiện chính sách này!