Năm 2024, xuất khẩu từ Việt Nam sang Nhật Bản ước tính đạt 25,35 tỷ USD, tăng trưởng đáng kể nhờ nhu cầu ổn định từ thị trường Nhật Bản, theo dữ liệu từ Trading Economics và xu hướng thương mại song phương. Hãy cùng phân tích chi tiết số liệu cập nhật, cơ cấu hàng hóa và những yếu tố định hình hoạt động xuất khẩu trong năm qua!
Mục lục
Tổng quan xuất khẩu Việt Nam sang Nhật Bản năm 2024
Theo dữ liệu từ Trading Economics (cập nhật tháng 12/2024), Nhật Bản nhập khẩu từ Việt Nam đạt 25,35 tỷ USD trong năm 2023, và với xu hướng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2024 (tổng xuất khẩu cả nước tăng 14,3% theo Reuters, ngày 5/1/2025), kim ngạch xuất khẩu sang Nhật Bản năm 2024 được dự báo dao động quanh 26,75 tỷ USD, tăng khoảng 4,5-6,5% so với năm trước. Con số này được điều chỉnh dựa trên báo cáo của GSO (17/12/2024) về tăng trưởng xuất khẩu chung và vai trò của Nhật Bản là thị trường lớn thứ 3 của Việt Nam.
Mức xuất siêu của Việt Nam sang Nhật Bản trong năm 2024 ước tính khoảng 3,5 tỷ USD, cao hơn mức 3 tỷ USD trong bài viết trước, phản ánh sự gia tăng xuất khẩu vượt nhập khẩu (nhập khẩu từ Nhật Bản đạt khoảng 23 tỷ USD, theo xu hướng từ JETRO). Với tổng kim ngạch thương mại song phương đạt gần 50 tỷ USD, Nhật Bản tiếp tục là đối tác thương mại chiến lược, chiếm khoảng 6,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (405,53 tỷ USD, theo GSO và Reuters).
Sự tăng trưởng này diễn ra trong bối cảnh Việt Nam hưởng lợi từ chiến lược “China Plus One”, khi nhiều doanh nghiệp Nhật Bản chuyển dịch sản xuất sang Việt Nam để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc. Ngoài ra, các hiệp định như CPTPP và VJEPA đã tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam tiếp cận thị trường Nhật Bản với thuế suất ưu đãi.
Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu chủ lực
Dựa trên dữ liệu từ GSO (6/12/2024) và Trading Economics, cơ cấu hàng hóa xuất khẩu sang Nhật Bản năm 2024 vẫn tập trung vào các nhóm hàng truyền thống và chế biến sâu:
- Hàng dệt may: Ước tính đạt 4,5 tỷ USD, tăng 5-6% so với 4,25 tỷ USD năm 2023 (theo OEC và GSO 2023). Đây là mặt hàng chủ lực nhờ nhu cầu tiêu dùng ổn định tại Nhật Bản về quần áo thời trang và đồng phục.
- Phương tiện vận tải và phụ tùng: Đạt khoảng 3,2 tỷ USD, tăng 4-5%, nhờ sự hợp tác với các hãng như Toyota, Honda trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Nông thủy sản: Tổng cộng 2,9 tỷ USD, tăng 3-4%, với các sản phẩm như tôm (chiếm 30% giá trị nhóm này), cá tra, và cà phê robusta được ưa chuộng tại Nhật Bản.
- Đồ gỗ: Đạt 2 tỷ USD, tăng 6-7%, nhờ xu hướng nội thất bền vững và sự gia tăng đơn hàng từ các nhà bán lẻ Nhật như MUJI.
- Điện tử và linh kiện: Góp mặt với 2,7 tỷ USD, tăng 8-9%, nhờ sản xuất từ các nhà máy của Panasonic, Sony tại Việt Nam.
So với bài viết trước, số liệu được điều chỉnh tăng nhẹ để phản ánh mức tăng trưởng thực tế của xuất khẩu Việt Nam (14,3% toàn cầu) và sự phục hồi nhu cầu tại Nhật Bản sau đại dịch. Các nhóm hàng chế biến sâu như điện tử và đồ gỗ cho thấy Việt Nam đang dần nâng cao giá trị gia tăng, trong khi dệt may và nông sản vẫn là trụ cột.
Yếu tố thúc đẩy xuất khẩu Việt Nam sang Nhật Bản
Một số yếu tố chính đã tạo đà cho xuất khẩu Việt Nam sang Nhật Bản trong năm 2024:
- Hiệp định thương mại tự do: VJEPA và CPTPP giúp hơn 90% dòng hàng xuất khẩu từ Việt Nam được miễn giảm thuế, đặc biệt là nông sản (thuế tôm giảm từ 5% xuống 0%) và dệt may (miễn thuế cho 80% sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất xứ). Theo JETRO (2024), các hiệp định này đã tiết kiệm hàng trăm triệu USD chi phí thuế cho doanh nghiệp Việt.
- Nhu cầu tiêu dùng Nhật Bản: Với dân số 126 triệu người và GDP bình quân đầu người khoảng 42.000 USD (World Bank, 2024), Nhật Bản duy trì sức mua lớn đối với thực phẩm chế biến, quần áo và nội thất từ Việt Nam. Báo cáo JETRO (14/3/2024) cho thấy 50,4% doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam kỳ vọng lợi nhuận tăng nhờ nhu cầu này.
- Đầu tư FDI Nhật Bản: Nhật Bản đứng thứ 2 về FDI tại Việt Nam với 6,57 tỷ USD trong năm 2023 (GSO), và con số này tăng lên khoảng 7 tỷ USD trong năm 2024 (Vietnamplus, 29/1/2024). Các tập đoàn như Mitsubishi, Sumitomo đã mở rộng sản xuất tại Việt Nam, tạo cầu nối cho hàng hóa xuất sang Nhật Bản.
Ngoài ra, sự ổn định chính trị và chi phí lao động cạnh tranh (khoảng 300-400 USD/tháng, thấp hơn Thái Lan và Malaysia) cũng là lợi thế lớn, theo khảo sát JETRO (26/1/2024).
Thách thức trong xuất khẩu sang Nhật Bản
Dù đạt nhiều thành công, xuất khẩu sang Nhật Bản vẫn đối mặt với các rào cản:
- Tiêu chuẩn khắt khe: Nhật Bản yêu cầu chứng nhận JAS cho thủy sản và tiêu chuẩn OEKO-TEX cho dệt may, khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ của Việt Nam gặp khó khăn trong việc đáp ứng. Theo Vietnam-briefing.com (16/1/2025), khoảng 15% lô hàng nông sản Việt bị trả lại do không đạt chuẩn.
- Cạnh tranh từ ASEAN: Thái Lan (xuất khẩu cà phê, gạo) và Indonesia (thủy sản) đang đẩy mạnh thâm nhập thị trường Nhật Bản, với kim ngạch lần lượt tăng 5% và 7% trong năm 2024 (Trading Economics).
- Biến động kinh tế Nhật Bản: Lạm phát tại Nhật Bản đạt 2,5% (Reuters, 5/1/2025), cao nhất trong 30 năm, cùng với đồng Yên mất giá 10% so với USD, làm giảm sức mua đối với hàng hóa không thiết yếu từ Việt Nam.
Những thách thức này đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng và xây dựng thương hiệu để cạnh tranh hiệu quả hơn.
Triển vọng xuất khẩu Việt Nam – Nhật Bản 2025
Dựa trên dự báo của World Bank (8/10/2024), kinh tế Việt Nam sẽ tăng trưởng 6,5% trong năm 2025, cùng với sự phục hồi kinh tế Nhật Bản (dự báo tăng 1,2% – IMF), xuất khẩu sang Nhật Bản có thể đạt 28-29 tỷ USD, tăng 6-8% so với 2024. Sự tăng trưởng này được hỗ trợ bởi RCEP và các dự án FDI mới từ Nhật Bản, như nhà máy sản xuất linh kiện ô tô của Denso tại Hải Phòng (khởi công tháng 10/2024).
Để tận dụng cơ hội, doanh nghiệp Việt cần tập trung vào chế biến sâu (thực phẩm hữu cơ, linh kiện công nghệ cao), đáp ứng tiêu chuẩn Nhật Bản và mở rộng kênh phân phối qua các hội chợ thương mại do JETRO tổ chức. Chính phủ cũng cần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giảm thời gian thông quan (hiện trung bình 5-7 ngày, theo JETRO).
Kết Luận
Tình hình xuất khẩu Việt Nam – Nhật Bản năm 2024 đạt khoảng 26,5-27 tỷ USD, tăng 4,5-6,5%, với mức xuất siêu 3,5 tỷ USD, khẳng định mối quan hệ thương mại bền chặt giữa hai nước. Dù đối mặt với thách thức về tiêu chuẩn và cạnh tranh, Việt Nam vẫn có tiềm năng lớn nhờ hiệp định thương mại và đầu tư Nhật Bản. Doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội này, nâng cao chất lượng sản phẩm để duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025, đưa thương mại song phương lên tầm cao mới.
Ý kiến