Với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), với truyền thống lâu đời về chế tạo robot, các tập đoàn Nhật Bản đang cùng nhau tạo ra các sản phẩm ứng dụng công nghệ AI để giải quyết các bài toán của xã hội. Các chuyên gia trong ngành và các nhà hoạch định chính sách đều đồng ý rằng những đổi mới về ứng dụng AI sẽ là một khía cạnh quan trọng của nền kinh tế Nhật Bản trong tương lai, vì lực lượng lao động suy giảm tạo ra nhu cầu về năng suất cao hơn trong các lĩnh vực quan trọng như sản xuất công nghệ cao và chăm sóc sức khỏe. Cụ thể của việc triển khai và ứng dụng AI tại Nhật Bản hiện nay như thế nào?
Mục lục
AI 2.0: Nhật Bản mở ra tương lai giải quyết các vấn đề xã hội
1. Sự chuyển đổi của AI
Nghiên cứu AI đã diễn ra từ những năm 1950, hiện đang trải qua đợt bùng nổ thứ ba, với sự ra đời của big data – dữ liệu lớn, deep learning – học sâu và AI tổng quát trong các mô hình như Chat GPT. Chuyển đổi kỹ thuật số (được gọi là Digital Transformation ở Nhật Bản) đã cách mạng hóa việc tạo ra nội dung như tài liệu, mã nguồn, hình ảnh và âm thanh trong lĩnh vực thông tin và dịch vụ cũng như cách các công ty ở hầu hết mọi ngành xử lý dữ liệu của họ. Chúng ta đã thấy những cái nhìn thoáng qua về chuyển đổi kĩ thuật số trong lĩnh vực y tế và bán lẻ, nhưng người ta dự đoán rằng chúng ta sẽ bước vào thời kỳ chuyển đổi với sự hợp nhất giữa thế giới thực và AI.
2. Các vấn đề cần giải quyết bằng cách sử dụng AI ở Nhật Bản
Nhật Bản là quốc gia đi đầu trong việc khám phá và sử dụng AI để đáp ứng tình trạng thiếu lao động và nhu cầu chăm sóc điều dưỡng ngày càng tăng do tỷ lệ sinh giảm và dân số già đi. Số người từ 65 tuổi trở lên ở Nhật Bản đã tăng từ dưới 5% dân số vào năm 1950 lên hơn 28% vào năm 2019, làm tăng đáng kể nhu cầu về các cơ sở y tế. Ngoài ra, công nghệ AI cũng được kì vọng có thể giải quyết tốt hơn các vấn đề trong các lĩnh vực như ứng phó thảm họa, nông nghiệp, chăm sóc y tế và truyền thông cũng như các lĩnh vực như khoa học vật liệu và hoạt động văn hóa.
3. Nhật Bản ứng dụng AI Nhật Bản tại nơi làm việc
Một trong những công ty đi đầu trong phong trào này là Công ty Preferred Networks. Công ty được thành lập vào năm 2014, tập trung vào nghiên cứu và phát triển về deep learning. Sản phẩm phụ của họ là về robot, Preferred Robotics đã giới thiệu robot di động tự động Kachaka của mình tại triển lãm thương mại CES vào tháng 1 năm 2024 ở Las Vegas, để giới thiệu sự đổi mới của Nhật Bản với thế giới. Được trang bị AI và được hỗ trợ bởi các công nghệ của hãng dẫn đầu toàn cầu Qualcomm, Kachaka cung cấp bộ lưu trữ di động theo yêu cầu bằng lời nói để giúp cuộc sống ở nhà trở nên thoải mái và thư giãn hơn. Công ty coi robot là robot đầu tiên có thể loại bỏ các công việc lặt vặt hàng ngày ở nhà.
“Tôi nghĩ rằng thông qua LLM (large language models – mô hình ngôn ngữ lớn), chúng ta hiện đang chứng kiến một thời điểm đột phá của ngành chế tạo robot. Với những khoản đầu tư vào việc cải thiện những gì robot có thể làm, điều này sẽ có tác động lớn đến công nghệ robot. Chúng tôi hiện đang tập trung vào sự hợp tác của LLM và robot, đây là vấn đề quan trọng nhất đối với chúng tôi”, Toru Isobe, Giám đốc điều hành của Preferred Robotics, người mang kinh nghiệm trong lĩnh vực này từ kinh nghiệm lâu năm làm kỹ sư tại Toyota và Mitsubishi Heavy Industries, cho biết.
Trong một số lĩnh vực y tế đặc thù, chẳng hạn như điều trị ung thư, AI có thể phân tích tập hợp lượng lớn dữ liệu lâm sàng và gen để giúp bác sĩ đưa ra kế hoạch điều trị tốt nhất cho từng bệnh nhân, vượt trội hơn các phương pháp truyền thống.
Do đó, để nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực khác nhau, Chính phủ Nhật Bản, với tư cách là chủ tịch G7, đã đưa AI vào chủ đề của buổi thảo luận quan trọng tại hội nghị thượng đỉnh tháng 5 năm 2023. Theo Hội đồng Chiến lược AI, Nhật Bản đã nỗ lực thúc đẩy phát triển công nghệ AI, đồng thời đảm bảo rằng nó được sử dụng đúng cách và có các nguyên tắc phù hợp để dễ dàng ứng dụng và phổ biến trên toàn thế giới.
4. Các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường AI Nhật Bản
Thị trường AI Nhật Bản vốn đã lớn và đang phát triển nhanh chóng. Tập đoàn thương mại IDC Nhật Bản ước tính tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) từ năm 2022 đến năm 2027 sẽ đạt trung bình 23%, đạt tổng cộng hơn một nghìn tỷ yên. Ngoài việc giải quyết các vấn đề xã hội, công nghệ AI cũng sẽ tạo thêm nhiều cơ hội việc làm mới trong lĩnh vực phát triển phần mềm, đóng góp cho sự phát triển của kinh tế xã hội Nhật Bản trong tương lai.
Công nghệ AI cũng đã thu hút sự chú ý của các công ty quốc tế lớn như công ty đầu tư mạo hiểm Lux Capital, công ty cho biết họ có thiện cảm với Nhật Bản với vai trò dẫn đầu trong khoản đầu tư 30 triệu đô la thời điểm tháng 1 năm 2024 vào Sakana AI, một công ty khởi nghiệp về AI có trụ sở tại Tokyo. Và nhóm nghiên cứu đang thu hút sự quan tâm của các tập đoàn lớn như NTT Group, KDDI CVC và Sony Group.
5. Thị trường AI của Nhật Bản sẽ còn tiếp tục phát triển
Rõ ràng là việc ứng dụng AI đang nhanh chóng thay đổi thị trường công nghệ và ngành công nghiệp trên phạm vi rộng hơn trên toàn thế giới. Các nhà lãnh đạo trong và ngoài nước trong ngành đang mong muốn phát triển công nghệ AI và mở rộng sử dụng AI tại Nhật Bản. Là một phần trong trọng tâm thu hút các công nghệ mới và phát triển tương lai, ứng dụng AI hợp lí là cơ sở quan trọng cho sự thành công sắp tới của Nhật.
Ứng dụng AI: Vị thế độc tôn của Nhật Bản để trở thành nước dẫn đầu thế giới
1. Cơ hội của Nhật Bản về AI
Nhật Bản đang mang đến những cơ hội mới về công nghệ kỹ thuật số và các công cụ đột phá để sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI), khi nước này tìm cách giải quyết các vấn đề về lực lượng lao động bị thu hẹp, phát sinh từ tỷ lệ sinh giảm và dân số già đi. Đối với các công ty nước ngoài, có cơ hội hợp tác với các đối tác trong nước trong “cuộc cách mạng công nghiệp” mới này để giúp chuyển đổi xã hội Nhật Bản chính là điều mà nhà lãnh đạo doanh nghiệp mong đợi.
Các chuyên gia trong lĩnh vực này lưu ý rằng AI là một trong những bước phát triển công nghệ quan trọng nhất trong lịch sử hiện đại. Tuy nhiên, để tận dụng lợi thế của AI, họ cho rằng cần có các ý tưởng đột phá, các công ty cung cấp nguồn lực tài chính và cơ sở hạ tầng cũng như các chính sách của chính phủ tạo điều kiện để phát triển.
Và Nhật Bản là quốc gia cung cấp đủ ba yếu tố này cho thị trường các doanh nghiệp hiện tại. Chính phủ Nhật Bản có chủ trương hợp tác với các tập đoàn, hỗ trợ và tạo điều kiện để các công ty tạo ra các sản phẩm ứng dụng AI phục vụ cho các vấn đề xã hội. Những đột phá của Nhật Bản trong đổi mới đã chứng minh giá trị của phương pháp này và quốc gia này tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu trong các ngành công nghiệp chính trên toàn thế giới.
2. Nét độc đáo của thị trường Nhật Bản
“Tôi nghĩ Nhật Bản có cơ cấu kinh doanh rất tốt. Khách hàng ở Nhật Bản sẵn sàng trả giá hợp lý và tìm kiếm mối quan hệ lâu dài với các nhà cung cấp của họ. Hình thức kinh doanh này là vô cùng thuận lợi đối với bất kỳ công ty nào muốn thâm nhập thị trường Nhật Bản”, Sega Cheng, đồng sáng lập và CEO của iKala, một công ty có trụ sở tại Đài Loan hỗ trợ triển khai các giải pháp AI, cho biết.
Với lực lượng lao động ngày càng thu hẹp, Nhật Bản có thể là nước hưởng lợi hàng đầu từ năng suất cao hơn do AI mang lại. Chăm sóc sức khỏe, vốn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân viên trầm trọng do dân số già đòi hỏi mức độ chăm sóc y tế cao hơn, được các chuyên gia trong ngành coi là lĩnh vực mục tiêu chính.
Nhận thức về ứng dụng AI ở Nhật Bản đang thay đổi nhanh chóng. Một cuộc khảo sát của nhóm tư vấn PwC cho thấy vào mùa xuân năm 2023, chỉ 10% số người được hỏi cho biết họ đã sử dụng Generative AI trong các ứng dụng như Chat GPT. Tuy nhiên, chưa đầy 6 tháng, con số này đã tăng lên 73%, một sự tăng trưởng thật sự đáng kinh ngạc. NEC của Nhật Bản đã phát triển hệ thống AI sáng tạo tập trung vào doanh nghiệp của riêng mình có tên cotomi, với kế hoạch cung cấp các phiên bản bổ sung cho các ngành cụ thể như sản xuất và chăm sóc sức khỏe. Công ty khởi nghiệp Preferred Networks của Nhật Bản đang thiết kế các chip tùy chỉnh cần thiết cho các máy sẽ cung cấp năng lượng cho AI.
Trong khu vực công, thành phố Yokosuka ở tỉnh Kanagawa đã trở thành đô thị đầu tiên trong cả nước triển khai thử nghiệm thành công Chat GPT cho các hoạt động hành chính vào năm 2023.
3. Các công ty toàn cầu đóng vai trò quan trọng
Những “người chơi” lớn trên toàn cầu cũng đang chú ý đến các cơ hội mà họ có thể có được nhờ việc ứng dụng AI một cách rộng rãi hơn. Tập đoàn Nvidia của Hoa Kỳ, công ty đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa AI, đã công bố kế hoạch hợp tác với các đối tác Nhật Bản để xây dựng một hệ sinh thái liên quan đến công nghệ AI tại Nhật Bản. Là một phần trong nỗ lực của mình, Nvidia sẽ thành lập một phòng thí nghiệm nghiên cứu và đầu tư vào các công ty khởi nghiệp địa phương.
Sakana AI, được thành lập tại Tokyo bởi David Ha và Llion Jones từ Google ở Hoa Kỳ, đang tham gia vào việc phát triển AI tổng quát với NTT và các công ty khác. Công ty này cũng là thành viên sáng lập của The AI Alliance, một nhóm quốc tế do IBM và Meta thành lập, hiện đang có hơn 50 công ty, trường đại học và tổ chức khoa học giúp thúc đẩy các chương trình phần mềm mở để phát triển AI tổng quát. Liên minh bao gồm Đại học Keio, Sony và Đại học Tokyo, nhằm mục đích cải thiện khả năng, sự an toàn, bảo mật và niềm tin vào AI.
Các chương trình của chính phủ Nhật Bản đang giúp thúc đẩy môi trường AI, nỗ lực đảm bảo rằng Nhật Bản có các nguồn lực cần thiết cho quá trình chuyển đổi kỹ thuật số này. Chúng bao gồm kế hoạch thành lập một viện quốc gia để đảm bảo an toàn cho công nghệ AI. “Với tiềm năng của AI, điều cần thiết là các công ty không chỉ sử dụng nó như một công cụ để cải thiện hiệu quả hoạt động và năng suất, mà còn để đạt được lợi thế cạnh tranh bằng cách chuyển đổi sản phẩm, mô hình kinh doanh và tổ chức doanh nghiệp của họ”, Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp cho biết trong báo cáo tháng 8 năm 2023 về xúc tiến kỹ thuật số ở Nhật Bản.
Ngoài ra, các nhà lãnh đạo Nhật Bản và các quốc gia G7 khác đã phát động “Quy trình AI của Hiroshima”, nhằm mục đích tạo ra tầm nhìn và mục tiêu chung về ứng dụng AI một cách hiệu quả nhằm đảm bảo sự an toàn, bảo mật và đáng tin cậy thông tin. Theo đó, nhóm đã thống nhất về Nguyên tắc Hướng dẫn Quốc tế về AI tại cuộc họp trực tuyến của các Bộ trưởng Kỹ thuật số và Công nghệ mới đây, vào tháng 12 năm 2023.
Các sáng kiến của Nhật Bản cũng được xây dựng dựa trên quan điểm rằng không một công ty hay quốc gia nào có thể cung cấp tất cả các câu trả lời cần thiết cho công nghệ đang thay đổi nhanh chóng này. Do đó, phần quan trọng trong chính sách của chính phủ là hợp tác với các quốc gia, tập đoàn và doanh nhân trên khắp thế giới để biến cuộc cách mạng công nghiệp mới này thành hiện thực. Cheng của iKala cho biết thêm: “Cho dù về mặt tuân thủ quy định hay về mặt tài trợ nghiên cứu, chính phủ Nhật Bản đang tiến hành thực sự rất nhanh”.
4. Sự hỗ trợ và quan tâm từ phía chính quyền
Sự hỗ trợ của chính phủ Nhật Bản dành cho AI cũng như ứng dụng AI như thế nào chỉ là một phần trong các sáng kiến rộng lớn hơn nhằm thu hút nhân tài và đầu tư quốc tế vào một trong những nền kinh tế hàng đầu thế giới. Có rất nhiều chương trình được áp dụng để giúp các công ty dễ dàng thâm nhập và mở rộng hoạt động tại Nhật Bản. Chúng bao gồm mọi thứ từ thị thực khởi nghiệp đặc biệt, hỗ trợ R&D cho các công ty vừa và nhỏ, tín dụng thuế cho doanh nghiệp,…
Tất cả các chương trình này có thể được truy cập thông qua JETRO (Tổ chức Ngoại thương Nhật Bản), một tổ chức liên quan đến chính phủ hoạt động nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư lẫn nhau giữa Nhật Bản và phần còn lại của thế giới. JETRO hoạt động như một trung tâm “một cửa” để kiểm tra đầy đủ các chương trình có thể phù hợp với nhu cầu của các doanh nghiệp đang hoạt động tại quốc gia này.
Không nằm ngoài dòng chảy xu hướng của thế giới, Nhật Bản đã rất nhanh chóng trong việc nghiên cứu, triển khai và đẩy mạnh ứng dụng AI vào mọi mặt đời sống xã hội. Chính phủ và các doanh nghiệp Nhật Bản kì vọng rằng đây sẽ là tiền đề quan trọng cho việc phát triển đất nước. Đó không chỉ là các vấn đề liên quan đến kinh tế mà còn giúp đảm bảo an sinh xã hội khi mà Nhật Bản vốn luôn đối mặt với vấn đề dân số già hoá quá nhanh và tỉ lệ sinh của người trẻ thì liên tục giảm. Theo dõi JapanBiz để được cập nhật nhanh nhất các thông tin liên quan đến đất nước và văn hoá Nhật Bản.
Ý kiến