Quan hệ Việt – Nhật: Giai đoạn vàng hợp tác song phương

Việt Nam và Nhật Bản đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất trong quan hệ song phương, với sự hợp tác toàn diện trên nhiều lĩnh vực từ kinh tế, thương mại, đầu tư đến giao lưu văn hóa và an ninh. Việc nâng tầm mối quan hệ lên “Đối tác chiến lược toàn diện” mở ra nhiều cơ hội mới, khẳng định sự tin cậy và tầm quan trọng của hai quốc gia trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Cột mốc quan trọng trong quan hệ Việt Nam – Nhật Bản

Việt Nam và Nhật Bản chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 21/9/1973. Trải qua hơn nửa thế kỷ hợp tác, mối quan hệ hai nước đã đạt nhiều thành tựu quan trọng. Đặc biệt, năm 2023 đánh dấu bước tiến lớn khi hai nước chính thức nâng cấp quan hệ lên “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới”.

Những dấu mốc quan trọng:

• 1973: Thiết lập quan hệ ngoại giao
• 1992: Nhật Bản nối lại viện trợ ODA cho Việt Nam
• 2009: Nâng cấp quan hệ lên “Đối tác chiến lược”
• 2014: Tiếp tục nâng tầm thành “Đối tác chiến lược sâu rộng”
• 2023: Chính thức trở thành “Đối tác chiến lược toàn diện”

Việc Nhật Bản trở thành một trong những đối tác quan trọng nhất của Việt Nam không chỉ thể hiện qua các tuyên bố ngoại giao mà còn được khẳng định qua các dự án hợp tác thực tiễn trên mọi lĩnh vực.

Hợp tác kinh tế – thương mại: Động lực phát triển song phương

Nhật Bản hiện là nhà đầu tư lớn thứ ba tại Việt Nam, với hơn 5.000 doanh nghiệp Nhật đang hoạt động và tổng vốn FDI đạt hơn 70 tỷ USD.

Những lĩnh vực đầu tư trọng điểm:

• Công nghiệp chế biến, chế tạo: Các tập đoàn lớn như Toyota, Honda, Panasonic, Canon… đã xây dựng nhà máy sản xuất tại Việt Nam.
• Hạ tầng giao thông: Nhật Bản là nhà tài trợ chính cho các dự án như tuyến Metro tại TP.HCM, sân bay Long Thành và các dự án đường cao tốc Bắc – Nam.
• Chuyển đổi số (DX) và phát triển xanh (GX): Nhật Bản hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo.

Ngoài ra, Nhật Bản là đối tác thương mại lớn của Việt Nam với kim ngạch hai chiều đạt hơn 50 tỷ USD mỗi năm. Việt Nam xuất khẩu chủ yếu hàng dệt may, thủy sản, nông sản sang Nhật Bản, trong khi nhập khẩu máy móc, linh kiện điện tử và ô tô từ Nhật.

Hợp tác lao động và giáo dục: Cầu nối bền vững

Nhật Bản hiện là thị trường lao động hàng đầu của Việt Nam với hơn 500.000 lao động Việt Nam đang làm việc tại Nhật Bản theo các chương trình thực tập sinh, kỹ sư và kỹ năng đặc định.

Chương trình hợp tác lao động nổi bật:

• Thực tập sinh kỹ thuật (TTS): Cung cấp cơ hội đào tạo và làm việc cho lao động trẻ.
• Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou): Cho phép người lao động có tay nghề được làm việc lâu dài tại Nhật Bản với mức lương cao.

Hợp tác giáo dục:

• Nhật Bản hiện có 40.000 du học sinh Việt Nam, chiếm tỷ lệ lớn nhất trong số du học sinh nước ngoài tại Nhật.
• Nhiều chương trình học bổng như MEXT, JDS, APU đã hỗ trợ sinh viên Việt Nam học tập tại Nhật Bản.
• Các trường đại học Nhật Bản đẩy mạnh hợp tác với các cơ sở giáo dục Việt Nam để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Giao lưu văn hóa và du lịch: Gắn kết tình hữu nghị

Các sự kiện văn hóa tiêu biểu:

• Lễ hội Việt – Nhật lần thứ 10 (2025): Với chủ đề “Cùng nắm chặt tay nhau – Đến tận mai sau”, lễ hội này thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa hai nước.
• Sự kiện đạp xe hữu nghị: Thể hiện tinh thần đoàn kết, đồng thời nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường.
• Tuần lễ phim Nhật Bản tại Việt Nam: Giúp công chúng Việt Nam hiểu hơn về điện ảnh và văn hóa Nhật Bản.

Hợp tác du lịch:

• Năm 2023, hơn 1 triệu khách du lịch Nhật Bản đã đến Việt Nam, trong khi lượng du khách Việt Nam sang Nhật cũng tăng mạnh.
• Nhật Bản đã mở tuyến bay charter từ các thành phố Nhật đến TP.HCM, thúc đẩy giao thương và du lịch.
• Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách Nhật nhờ thiên nhiên tươi đẹp, ẩm thực phong phú và sự giao thoa văn hóa độc đáo.

Hợp tác quốc phòng và an ninh khu vực

Trong bối cảnh tình hình khu vực diễn biến phức tạp, Việt Nam và Nhật Bản đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực an ninh và quốc phòng.

Các nội dung hợp tác chính:

• Hợp tác an ninh hàng hải: Nhật Bản cung cấp tàu tuần tra và hỗ trợ đào tạo lực lượng cảnh sát biển Việt Nam.
• Đối thoại quốc phòng cấp cao: Hai nước thường xuyên trao đổi về chiến lược an ninh khu vực.
• Hợp tác trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương: Nhật Bản khẳng định cam kết hỗ trợ Việt Nam trong việc bảo vệ chủ quyền và an ninh hàng hải.

Định hướng tương lai: Hợp tác sâu rộng, phát triển bền vững

Những lĩnh vực hợp tác trọng tâm giai đoạn 2025 – 2030:

• Thúc đẩy chuyển đổi số và công nghệ cao
• Phát triển hạ tầng giao thông và đô thị thông minh
• Hợp tác về năng lượng tái tạo và bảo vệ môi trường
• Tăng cường giao lưu nhân dân, mở rộng hợp tác giáo dục và du lịch

Việt Nam và Nhật Bản đang đặt mục tiêu đưa quan hệ song phương lên một tầm cao mới, không chỉ vì lợi ích chung mà còn góp phần duy trì hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực.

Kết luận

Quan hệ Việt Nam – Nhật Bản đang ở giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất, với sự hợp tác toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Với nền tảng vững chắc từ quá khứ và những định hướng chiến lược trong tương lai, hai nước hứa hẹn sẽ tiếp tục gắn kết, cùng nhau phát triển và đóng góp tích cực vào hòa bình, thịnh vượng của khu vực. Theo dõi ngay Japanbiz để cập nhật nhiều thông tin hữu ích!